Parafia św. Mikołaja w Białymstoku

---

Historia

Historia parafii św. Mikołaja w Białymstoku sięga głęboko w przeszłość, do XVIII wieku. To właśnie w 1727 roku, w samym sercu Białegostoku, w rejonie wschodnim od współczesnego soboru katedralnego, zbudowano drewnianą cerkiew z trzema kopułami, dedykowaną św. Mikołajowi. Ta pierwotna cerkiew była częścią parafii św. Eliasza, znajdującej się w odległych Dojlidach.

W 1830 roku nastąpiła znacząca zmiana – parafia stała się samodzielna. Jej pierwszym miejscem kultu stała się cerkiew św. Aleksandra Newskiego, która została przystosowana na kaplicę w Pałacu Branickich w tym samym roku. Wkrótce jednak, po decyzji o rezygnacji z przekształcenia pałacu w rezydencję carską, zainicjowano budowę nowej murowanej cerkwi, poświęconej patronowi parafii – św. Mikołajowi. Ceremonia rozbiórki starej, drewnianej świątyni miała miejsce w związku z jej zniszczeniem i niewystarczającymi warunkami do dalszej eksploatacji.

Nowa świątynia parafialna powstała w latach 1843–1846 i zyskała uznanie jako jeden z ważniejszych obiektów sakralnych w regionie. Warto zwrócić uwagę, że w 1983 roku, na podstawie decyzji Arcybiskupa Białostockiego i Gdańskiego Sawy, wyodrębniono kilka nowych parafii z parafii św. Mikołaja. W tym okresie powstały takie parafie jak Świętego Ducha na Antoniuku oraz Wszystkich Świętych w Wygodzie.

Inne ważne lokalizacje to Hagia Sophia na Jaroszówce, Zmartwychwstania Pańskiego na Słonecznym Stoku, oraz św. Jerzego w Nowym Mieście.

Paraferalne wydarzenia, które miały istotny wpływ na życie społeczności, to wizyty prominentnych gości, w tym Jego Świątobliwości Patriarchy Ekumenicznego Konstantynopola Dimitriosa I w 1987 roku, jak również Papieża Jana Pawła II w 1991 roku. Z kolei w 1988 roku sobór św. Mikołaja był miejscem głównych uroczystości związanych z obchodami Tysiąclecia Chrztu Rusi w Polsce, co podkreśla rolę parafii w wydarzeniach historycznych.

W latach 1990–1993 rozbudowa cmentarza parafialnego w dzielnicy Leśna Dolina doprowadziła do zbudowania cerkwi św. Eufrozyny Połockiej, która została konsekrowana 1 listopada 1993 roku. Dodatkowo, w 1998 roku, sobór ponownie gościł Patriarchę Ekumenicznego (Konstantynopolitańskiego) – Jego Świątobliwość Bartolomeusza I, który wziął udział w uroczystym nabożeństwie w dniu 14 października 1998 w katedrze św. Mikołaja.

Świątynia parafialna

W tej historii ważnym punktem odniesienia jest Sobór św. Mikołaja w Białymstoku, który jest aktualnie centralną świątynią diecezji białostocko-gdańskiej. Został on zbudowany w sąsiedztwie XVIII-wiecznej cerkwi filialnej, która znajdowała się w parafii św. Eliasza w Dojlidach. Cerkiew ta została rozebrana po roku 1840, co otworzyło drogę do konstrukcji nowego miejsca kultu.

Nowo powstała świątynia została wzniesiona w latach 1843–1846 i charakteryzuje się stylem klasycyzmu rosyjskiego, który powstał z połączenia klasycyzmu oraz bizantynizmu, będąc pod wpływem stylistyki budownictwa cerkiewnego, szczególnie tego z Petersburga. Jej plan architektoniczny przypomina krzyż grecki, co nadaje jej niepowtarzalny charakter.

Warto również wspomnieć, że w południowym skrzydle cerkwi znajdują się relikwie św. Gabriela Zabłudowskiego, które zostały tam umieszczone 22 września 1992 roku. To miejsce z pewnością przyciąga wielu wiernych oraz turystów zainteresowanych bogatą historią i wyjątkową architekturą.

Wykaz proboszczów

W historii Parafii św. Mikołaja w Białymstoku, lista proboszczów odgrywa istotną rolę, ukazując rozwój duchowy i organizacyjny tej wspólnoty. Poniżej przedstawiamy szczegółowy wykaz duszpasterzy, którzy kierowali tą parafią w różnorodnych okresach jej istnienia:

• 1844–1846 – ks. Atanazy Łopuszyński,
• 1846–1883 – ks. Jan Sitkiewicz,
• 1883–1910 – ks. Paweł Zieliński,
• 1910–1915 – ks. Józef Guszkiewicz,
• 1915–1918 – przerwa w działalności parafii (bieżeństwo),
• 1918–1952 – ks. Józef Guszkiewicz,
• 1952–1970 – ks. Wiaczesław Rafalski,
• 1970–2004 – ks. Serafim Żeleźniakowicz,
• 2004–2007 – ks. Anatol Ławreszuk,
• od 2007 – ks. Jan Fiedorczuk.

Zarówno trudności, jak i sukcesy tych duszpasterzy odzwierciedlają zmiany w życiu parafii oraz społeczeństwa, w którym funkcjonowała.

---

Oceń: Parafia św. Mikołaja w Białymstoku

---