Parafia św. Proroka Eliasza w Białymstoku

---

Historia

Obecnie Dojlidy stanowią integralną część miasta Białegostoku, a ich historia sięga połowy XV wieku. To właśnie wówczas założycielem tej miejscowości został potomek szanowanego żmudzkiego rodu Raczko Tabutowicz. W XVI wieku obszar ten obejmował już dwie wsie: Dojlidy i Białystok, które znajdowały się pod władem dwóch synów Tabutowicza. W kolejnych latach miejscowość przeszła pod zarząd takich rodzin jak Chodkiewiczowie, Sapiehowie, Rudzkie, Radziwiłłowie i wielu innych.

W XIX wieku, w miarę rozwoju osady przemysłowej, zaczęto używać nazwy „Dojlidy Fabryczne”. Zjawisko to świadczyło o dużym znaczeniu przemysłu tekstylnego na tym terenie. Parafia prawosławna w Dojlidach miała swoje korzenie już w początkach istnienia osady. Warto zaznaczyć, że od XVII wieku aż do 1839 roku, parafia ta funkcjonowała w ramach Kościoła unickiego.

W czasie I wojny światowej działalność parafii została znacząco zakłócona, gdyż przeważająca liczba prawosławnych mieszkańców opuściła swoje domostwa w poszukiwaniu bezpieczeństwa – co określane jest mianem bieżeństwa. Po wojnie, w okresie międzywojennym, cerkiew została zburzona, a budynki parafialne trafiły w ręce rzymskich katolików, a miejscowi wierni zostali przypisani do parafii św. Mikołaja.

W wyniku dużych wysiłków, w 1946 roku ruszyły starania mające na celu reaktywację parafii, co udało się zrealizować w 1951 roku. Jam ogromny wkład w rozwój parafii dojlidzkiej miał ksiądz Aleksander Tomkowid, który pełnił funkcję proboszcza przez 27 lat. Również ksiądz Mikołaj Borowik, będący długoletnim proboszczem, włożył wiele wysiłku w rozwój tej wspólnoty parafialnej.

Świątynia parafialna

W 1874 roku, prawosławny baron Rydygier zdecydował się na budowę kaplicy-grobowca na cmentarzu. To był szczególny gest pamięci, ponieważ w tym miejscu pochował swojego tragicznie zmarłego syna, który był kapitanem armii rosyjskiej stacjonującym we Francji. Później dołączyły do niego również jego żona oraz brat.

W latach 1953-1970 obszar przedmieść Białegostoku, zwany Dojlidami, przeszedł znaczący rozwój, co spowodowało konieczność rozbudowy cerkwi. W 1963 roku położono kamień węgielny pod nową świątynię, która została wzniesiona na fundamentach starszej kaplicy. Prace budowlane trwały przez kilka lat, a oficjalne zakończenie rozbudowy przypadło na rok 1970, kiedy to świątynia zyskała swój obecny wygląd.

Osobny artykuł na temat tej wyjątkowej budowli znajduje się pod linkiem: Cerkiew św. Eliasza w Białymstoku.

Liczba wiernych i zasięg terytorialny

W szczegółowym opisie parafii dojlidzkiej korzystamy z protokołu wizytacji, który został przeprowadzony przez księdza Leona Krasowskiego 25 listopada 1804 roku. Wówczas do tej parafii przynależały takie wsie jak: Ogrodniczki, Nowodworze, Ciasne, Karakule, Sobolewo, Kuriany, Kamionka, Skribicze, Solniki, Dojlidy, Ogrodniczki Dojlidzkie, Olmonty, Horodniany, Zawady, Krywany, Usowicze, Bagnówka, Skorupy, Pieczurki, Sowlany, Sobolewka, Wojnowa, Trakt Hetmański, Korolowy Most oraz miasto Białystok.

W terminologii sakralnej, do parafii przynależało łącznie 459 wiernych, w tym 226 mężczyzn oraz 233 kobiet, zdolnych do przyjęcia sakramentów. Protokół wizytacji zawiera również szczegółowy opis cechujący cerkiew dojlidzką, co podkreśla jej znaczenie w strukturze parafialnej. Na dzień dzisiejszy do parafii należą: Białystok (część), Kuriany, Halickie, Protasy i Zajezierce.

Wykaz proboszczów

W historii parafii niezwykle istotną rolę odgrywali właściciele i zarządcy, którzy piastowali stanowisko proboszcza. Oto lista duchownych, którzy służyli w naszej parafii w minionych latach:

• ks. Onufry Gogolewski, 1828–1850,
• ks. Józef Sosnowski, 1865–1873,
• ks. Aleksander Kiedyś, 1873–1877,
• ks. Lew Zieliński, 1877–1891,
• ks. Józef Szyryński, 1891–1896,
• ks. Flor Sosnowski, 1896–1901,
• ks. Aleksander Kaliszewski, 1901–1915,

Po odzyskaniu samodzielności

• ks. Mikołaj Pasternacki, 1951–1953,
• ks. Aleksander Tomkowid, 1953–1979,
• ks. Aleksy Nesterowicz, 1979–1993,
• ks. Mikołaj Borowik, 1993–2008,
• ks. Anatol Fiedoruk, od 2008.

---

Oceń: Parafia św. Proroka Eliasza w Białymstoku

---