Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku

Cerkwie

Cerkiew pod wezwaniem Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy to prawosławna świątynia, która pełni funkcję parafialną w Białymstoku. Stanowi ważny element lokalnej społeczności religijnej.

Świątynia ta należy do dekanatu Białystok, który z kolei jest częścią diecezji białostocko-gdańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. To miejsce ma ogromne znaczenie dla wyznawców prawosławia w regionie, gromadząc ludzi różnego wieku i tła.

Lokalizacja

Cerkiew usytuowana jest w obrębie cmentarza prawosławnego, w lokalizacji charakteryzującej się malowniczym otoczeniem. Znajduje się na terenie dzielnicy Starosielce, przy ulicy Węgierskiej 15.

Historia

Do momentu wybuchu I wojny światowej w Starosielcach funkcjonowała cerkiew Świętych Cyryla i Metodego, która pełniła ważną rolę w lokalnej społeczności. W 1919 roku obiekt ten został przekazany lokalnej społeczności katolickiej i zaadaptowany na kościół. Prawosławni, którzy wrócili z bieżeństwa w 1915 roku, mogli tylko korzystać z kaplicy cmentarnej, co znacznie ograniczało ich możliwości uczestnictwa w życiu religijnym.

Kamień węgielny pod nową, rozbudowywaną kaplicę na cmentarzu prawosławnym w Starosielcach został położony 28 sierpnia 1928 roku. Już 4 grudnia tego samego roku świątynia została ukończona i poświęcona. Cerkiew ta była filiżanką parafii Opieki Matki Bożej w Choroszczy, obok cerkwi w Fastach, która do 1927 roku była użytkowana przez prawosławnych, a następnie przeszła w ręce neounitów, oraz cerkwi w Topilcu. W 1930 roku neounicki duchowny, ks. Gapanowicz, próbował przejąć cerkiew w Starosielcach, jednakże musiał się wycofać, z uwagi na zdecydowaną opozycję wiernych wobec zmiany wyznania. Dwa lata później, w 1935 roku, świątynia stała się filią soboru św. Mikołaja w Białymstoku.

Podczas II wojny światowej cerkiew znacznie ucierpiała, a jej wnętrze przechowuje wspomnienia tamtych czasów, w tym ikonę Chrystusa z odłamkiem pocisku oraz uszkodzony dzwon, który został przetrwany na skutek wojennych działań. Aleksander Kundin-Kirykowicz, proboszcz parafii w Starosielcach, złożył kilka wniosków do władz, starając się uzyskać pozwolenie na remont świątyni, ale wszystkie jego starania zakończyły się odmową. W 1961 roku przeprowadzono jedynie zwężający remont budynku. Sytuacja zmieniła się dopiero w 1972 roku, gdy ks. Michał Chomczyk uzyskał pozwolenie na rozpoczęcie rozbudowy cerkwi.

W rzeczywistości latem 1972 roku rozpoczęto budowę nowej, murowanej cerkwi. Kamień węgielny pod nową strukturę poświęcił biskup białostocki i gdański Nikanor 27 sierpnia 1972 roku, a 25 maja 1979 roku nowa świątynia została uroczyście poświęcona. Prace budowlane były prowadzone według projektu Michała Bałasza, który postanowił zachować jedynie wschodnią ścianę z mozaikową ikoną Matki Bożej, inspirowaną dziełem Wiktora Wasniecowa z soboru św. Włodzimierza w Kijowie. Starsza cerkiew, mimo iż była w pełni obudowana nowym budynkiem, pozostała integralną częścią nowej struktury.

W 1981 roku obiekt odwiedził biskup białostocki i gdański Sawa, który ocenił cerkiew jako zadbaną i w dobrym stanie. Rok później przeprowadzono prace konserwatorskie nad wizerunkiem Matki Bożej na wschodniej ścianie świątyni, które wykonywał Wiktor Gutkiewicz. Wnętrze cerkwi zdobi trzyrzędowy ikonostas, stworzony przez Jerzego Grygorczuka, a wykonany przez Wincentego Krukowskiego. Polichromię we wnętrzu zaprojektował oraz wykonał Józef Łotowski, natomiast kolorową terakotową posadzkę zaprojektował Michał Bałasz. Do cerkwi wprowadzono także witraże, które zaprojektowali Bałasz i Halina Cieślińska-Brzeska. W wspomnieniach wciąż obecne są trzy ikony, które pierwotnie znajdowały się w dawnej cerkwi Świętych Cyryla i Metodego: wizerunki Chrystusa i Matki Bożej oraz ikona Ostatniej Wieczerzy.

Przypisy

  1. Początek Naszej Wspólnoty. [dostęp 26.09.2013 r.]
  2. S. Borowik. Unici w Fastach. „Przegląd Prawosławny”. 04.2005 r. ISSN 1230-1078.
  3. J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 3.
  4. J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 19.
  5. J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 20.
  6. J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 21.
  7. J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 24.
  8. J. Troc, Stulecie parafii prawosławnej w Starosielcach, Białystok–Starosielce 2002, s. 25.

Oceń: Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku

★★★★★
Średnia ocena:4.94 Liczba ocen:6