Wiktor Osiatyński

Nauka i edukacja

Janusz Wiktor Osiatyński, urodzony 6 lutego 1945 roku w Białymstoku, a zmarły 29 kwietnia 2017 roku w Warszawie, był niezwykle wszechstronną osobowością w polskim środowisku prawniczym oraz akademickim. Był prawnikiem, pisarzem, publicystą, nauczycielem akademickim oraz zaangażowanym działaczem społecznym.

Osiatyński zdobył tytuł doktora habilitowanego nauk prawnych, koncentrując swoje zainteresowania na kilku kluczowych obszarach, w tym prawie konstytucyjnym, historii doktryn politycznych i prawnych oraz prawach człowieka.

W latach 1991–1997 pełnił funkcję dyrektora Centrum Badań nad Konstytucjonalizmem w Europie Wschodniej w Chicago, gdzie prowadził liczne badania i projekty naukowe. Ponadto, jego wkład w edukację akademicką obejmował wykłady na University of Chicago Law School oraz na Central European University w Budapeszcie.

Życiorys

Wiktor Osiatyński był wybitnym polskim prawnikiem i socjologiem, który swoją edukację rozpoczął od ukończenia warszawskiego VII Liceum Ogólnokształcącego im. Juliusza Słowackiego. Następnie kontynuował naukę na kierunkach prawo i socjologia na Uniwersytecie Warszawskim oraz w Polskiej Akademii Nauk. Zdołał uzyskać stopień naukowy doktora w dziedzinie socjologii, a później także stopień doktora habilitowanego.

W latach 1991–1997 pełnił funkcję dyrektora Centrum Badań nad Konstytucjonalizmem w Europie Wschodniej w Chicago. Dodatkowo, w latach 1991–2001 był profesorem wizytującym w University of Chicago Law School. Został profesorem Central European University w Budapeszcie w 1995 roku oraz angażował się w rozwój multidyscyplinarnego centrum praw człowieka na University of Connecticut od 2002 roku. Jego doświadczenie akademickie obejmowało również wykłady na Uniwersytecie w Sienie, Antioch University w Los Angeles, UCLA, Uniwersytecie Columbia, Stanford University oraz Uniwersytecie Harvarda. Warto również zaznaczyć, że uczył w więzieniu dla kobiet Frontera w Kalifornii.

Był członkiem Komitetu Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk i brał aktywny udział w pracach nad przygotowaniem nowej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w 1997 roku.

Osiatyński był również aktywnym działaczem społecznym, co potwierdza jego zaangażowanie w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, gdzie zainicjował Program Spraw Precedensowych i został członkiem rady programowej. Jego działania obejmowały również szerzenie wiedzy na temat uzależnień, w tym alkoholizmu, do którego publicznie się przyznał. W tym obszarze był autorem wielu publikacji oraz współtwórcą Komisji Edukacji w Dziedzinie Alkoholizmu, jednego z programów Fundacji im. Stefana Batorego.

Jego działalność była także związana z ruchami feministycznymi, a w 2006 roku był jednym z czterech inicjatorów powstania Partii Kobiet. Osiatyński zasiadał w radzie Fundacji Centrum im. prof. Bronisława Geremka i prowadził program Zrozumieć świat w radiu Tok FM.

Za swoje osiągnięcia w dziedzinie publicystyki otrzymał wiele nagród, w tym w 2004 roku Nagrodę im. księdza Józefa Tischnera, a w 2011 roku Nagrodę im. Jerzego Zimowskiego przyznawaną przez Instytut Spraw Publicznych. W 2016 roku został uhonorowany Nagrodą za Odważne Myślenie im. Barbary Skargi przez Konfederację Lewiatan oraz Fundację na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi. Tego samego roku otrzymał również Nagrodę im. Pawła Włodkowica od rzecznika praw obywatelskich Adama Bodnara, doceniając jego wkład w działalność na rzecz praw człowieka.

Wiktor Osiatyński zmarł, a 12 maja 2017 roku został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w kwaterze FV-tuje-17. Jego życie i praca pozostawiły głęboki ślad w polskiej nauce i działalności społecznej.

Życie prywatne

Wiktor Osiatyński był synem Leonidasa oraz Zinaidy, a jego rodzina była znana z wybitnych osiągnięć w różnych dziedzinach. Związany był z innymi prominentnymi postaciami, takimi jak jego brat, ekonomista Jerzy Osiatyński, co dodatkowo podkreślało jego znaczenie w kręgach intelektualnych.

Osiatyński był mężem Ewy Woydyłło-Osiatyńskiej, która z pewnością wnosiła wiele do jego życia zarówno osobistego, jak i zawodowego, jako wykształcona psycholog. Ich relacja była dlaczego znacząca i wspierała ich oboje w wielu aspektach życia.

Odznaczenia i wyróżnienia

Wiktor Osiatyński, znany polski prawnik i działacz społeczny, został uhonorowany licznymi odznaczeniami za swoje zasługi.

  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 2011 roku,
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, który otrzymał w 1997 roku,
  • Nagroda im. księdza Józefa Tischnera, zdobyta w 2004 roku,
  • Nagroda im. Jerzego Zimowskiego, przyznana w 2011 roku,
  • Nagroda im. Pawła Włodkowica, która miała miejsce w 2016 roku,
  • Nagroda za Odważne Myślenie im. Barbary Skargi, również otrzymana w 2016 roku.

Upamiętnienie

W lecie 2017 roku powstało Archiwum im. Wiktora Osiatyńskiego. Jego celem jest funkcjonowanie jako „obywatelskie centrum analiz prawnych”. To miejsce gromadzi społeczność ludzi zdeterminowanych do pracy nad tworzeniem Polski, w której obowiązuje praworządność. Władzę w tym kraju powinno się ograniczać do działania w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa, a całość powinna służyć dobru publicznemu.

Archiwum koncentruje się na przestrzeganiu praw i wolności obywatelskich oraz międzynarodowych zobowiązań. Jego działalność jest istotna w kontekście budowania świadomości prawnej oraz promowania wartości demokratycznych w społeczeństwie.

Publikacje

Książki

Wiktor Osiatyński, znany polski autor, wydał wiele znaczących książek, które przyczyniły się do zrozumienia kultury amerykańskiej oraz problemów społecznych. Oto lista jego najbardziej znanych dzieł:

  • W kręgu mitu amerykańskiego, Państwowy Instytut Wydawniczy 1971,
  • Przez Wembley do Monachium, Książka i Wiedza 1974,
  • Stany Zjednoczone. Społeczeństwo i władza, Wiedza Powszechna 1975,
  • Zrozumieć świat. Rozmowy z uczonymi amerykańskimi, Czytelnik 1977, 1980, ISBN 83-07-00103-X,
  • Wimbledon’79, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1979, ISBN 83-07-00256-7,
  • Zrozumieć świat. Rozmowy z uczonymi radzieckimi, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1980, 1982, ISBN 83-07-00684-8,
  • Korzenie „Korzeni”. Dzieje Murzynów w Stanach Zjednoczonych, Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1981, ISBN 83-20-70223-2,
  • Zmienia się Ameryka, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1982, ISBN 83-07-00761-5,
  • Ewolucja amerykańskiej myśli społecznej i politycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1983, ISBN 83-01-04927-8,
  • Contrasts. Soviet and American thinkers discuss the future, Macmillan 1984, ISBN 0-02-594070-8,
  • Współczesny konserwatyzm i liberalizm amerykański, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1984, ISBN 83-01-04929-4,
  • Zrozumieć świat. Rozmowy z uczonymi polskimi, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1988, ISBN 83-07-01181-7,
  • Poznać świat. Rozmowy o nauce, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1989, ISBN 83-07-01573-1,
  • Kryzys, czyli Szansa. Szkice amerykańskie, Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1990, ISBN 83-20-71332-3,
  • Grzech czy choroba?, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Komisja Edukacji w Dziedzinie Alkoholizmu i Innych Uzależnień, Fundacja im. Stefana Batorego 1992, ISBN 83-85-70501-5; wydanie 2 poprawione i uzupełnione, „Akuracik” 1997, ISBN 83-90-50843-5; wydanie pt. Alkoholizm. Grzech czy choroba?, Wydawnictwo Iskry 2005, ISBN 83-207-1785-X,
  • Twoja konstytucja, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1997, ISBN 83-02-06644-3,
  • Tworzenie konstytucji w Polsce w latach 1989–1997 (wespół z Ryszardem Chruściakiem), Fundacja Instytut Spraw Publicznych 2001, ISBN 83-86-91779-2,
  • O zbrodniach i karach, Media Rodzina 2003, ISBN 83-7278-079-X,
  • Rehab, Wydawnictwo Iskry 2003, ISBN 83-207-1785-X,
  • Rzeczpospolita Obywateli, Rosner & Wspólnicy 2004, ISBN 83-89217-67-8,
  • Alkoholizm. I grzech, i choroba, i…, Wydawnictwo Iskry 2007, ISBN 978-83-244-0041-6,
  • Human rights and their limits, Cambridge University Press 2009, ISBN 978-05-211-1027-3; przekład polski pt. Prawa człowieka i ich granice, Znak 2011, ISBN 978-83-240-1513-9,
  • Zrozumieć świat. Rozmowy z uczonymi 25 lat później, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 2009, ISBN 978-83-0703-187-3,
  • Litacja, Wydawnictwo Iskry 2012, ISBN 978-83-244-0202-1,
  • Rehabilitacja, Wydawnictwo Iskry 2012, ISBN 978-83-2440-209-0,
  • Drogowskazy, Wydawnictwo Iskry 2013, ISBN 978-83-2440-307-3.

Inne publikacje

Oprócz swoich książek, Osiatyński był również zaangażowany w wydanie wielu innych publikacji, które podkreślają jego wszechstronność i wkład w literaturę. Oto niektóre z nich:

  • John Kenneth Galbraith, Społeczeństwo dobrobytu. Państwo przemysłowe, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1973 (autor wyboru tekstów),
  • Alvin Toffler, Szok przyszłości, Państwowy Instytut Wydawniczy 1974; Wydawnictwo Zysk i S-ka 1998; Wydawnictwo Kurpisz 2007, ISBN 978-83-8973-890-5 (współautor przekładu),
  • Alvin Toffler, Ekospazm, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1977 (autor wstępu),
  • Wizje Stanów Zjednoczonych w pismach Ojców Założycieli, Państwowy Instytut Wydawniczy 1978 (praca zbiorowa; autor wyboru tekstów i opracowania),
  • John Kenneth Galbraith, Ekonomia a cele społeczne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1979, ISBN 83-01-00044-9 (przekład z języka angielskiego i wstęp),
  • Robert Jungk, Człowiek tysiąclecia. Wiadomości z warsztatów, w których rodzi się nowe społeczeństwo, Państwowy Instytut Wydawniczy 1981, ISBN 83-06-00560-0 (autor przedmowy),
  • Michael Novak, Przebudzenie etnicznej Ameryki, Państwowy Instytut Wydawniczy 1985, ISBN 83-06-01114-7 (autor wstępu),
  • Alvin Toffler, Trzecia fala, Państwowy Instytut Wydawniczy 1986, 1997, 2001, ISBN 83-06-02594-6; Wydawnictwo Kurpisz 2007, ISBN 83-89-73889-9 (autor przedmowy),
  • Ustawa konstytucyjna z dnia 17 października 1992 roku o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym; Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 lipca 1952 roku (przepisy utrzymane w mocy), Wydawnictwo Prawnicze 1993, ISBN 83-21-9063-5-4 (autor przedmowy),
  • Lech Falandysz, Myśli, Łośgraf – Oficyna Wydawnicza 2003, ISBN 83-87-57277-2 (współautor przedmowy).

Oceń: Wiktor Osiatyński

★★★★★
Średnia ocena:4.51 Liczba ocen:8