Ulica Jana Kilińskiego w Białymstoku

---

Położenie

Wizytówka miasta Białegostoku jest zjawiskowa z perspektywy architektury, gdzie kluczową rolę odgrywają różnorodne obiekty, w tym Park miejski – Planty, pałac Branickich, ulica Jana Kilińskiego, oraz pasaż związany z Rynkiem Kościuszki.

Te elementy w harmonijny sposób łączą się, tworząc w centrum miasta unikalne miejsce, które zachęca do spędzania czasu w kulturalnej i wypoczynkowej atmosferze.

Historia ulicy

„Ulica Jana Kilińskiego to jedna z najważniejszych arterii przedwojennego Białegostoku, ulokowana w samym centrum miasta. Zachwyca położeniem między Pałacem Branickich a kościołem farnym.

U podnóża bramy prowadzącej do Pałacu na początku ulicy znajduje się Pałacyk Gościnny, który został wzniesiony przez Branickich dla wyjątkowych gości hetmańskich. Osoby te mogłyby nie znaleźć miejsca w pałacowych apartamentach, a ich status społeczny nie pozwalałby im na nocleg w żadnym z miejskich zajazdów.

To jednak tylko jedna z możliwych interpretacji przeznaczenia tego budynku. Istnieją również przypuszczenia, że miał on funkcjonować jako modny w ówczesnych czasach maison de plaisance, do którego mogły uciekać damy, pragnące odpocząć od dworskich obowiązków. Możliwe, że Pałacyk był w szczególności pożądany przez Izabelę z Poniatowskich Branicką.

Budowę rozpoczęto jeszcze przed 1770 rokiem przy drodze prowadzącej z miejskiego rynku w kierunku hetmańskiej rezydencji, w pobliżu dwóch stawów usytuowanych obok Pałacu Branickich. Pałacyk Gościnny był ostatnią budowlą wzniesioną przez Branickich w Białymstoku. Poza tym, do obiektu mogła przylgnąć nazwa „Dom Koniuszego”, związaną z koniuszym Branickich, pułkownikiem Andrzejem Węgierskim.

Nie można jednak w pełni wykluczyć, że to tylko spekulacje. W roku śmierci Branickiego, w 1771, zakończono prace przy elewacjach budynku, niestety nigdy nie zrealizowano projektów jego wnętrz. Po 1838 roku, podobnie jak cały zespół pałacowy, Pałacyk przeszedł w ręce Instytutu Panien Szlacheckich. Przed wybuchem II wojny światowej w „Domku Koniuszym” funkcjonowały kawiarnia, cukiernia i restauracja Savoy.

Po roku 1941 uzyskały nad nim kontrolę władze okupacyjne, jednak budynek został zburzony w 1944 roku podczas bombardowania znajdującego się w sąsiedztwie hotelu Ritz. Odbudowa rozpoczęła się w 1947 roku i trwała przez kolejne pięć lat. Aktualnie w Pałacu mieści się Pałac Ślubów.

Na drugim końcu krótkiej ulicy Kilińskiego, na styku z ulicą Kościelną, usytuowany został klasycystyczny gmach loży masońskiej, wybudowany w latach 1803–1806, w miejscu starej wozowni Branickich z roku 1771.

Otoczenie

Ulica im. Jana Kilińskiego w Białymstoku to miejsce, które obfituje w wiele interesujących obiektów o historycznej i zabytkowej wartości. Można tam spotkać różne budynki, każdy z nich opowiada swoją własną historię.

• ul. J. Kilińskiego 2 – Hotel Ritz w Białymstoku – (nieistniejący),
• ul. J. Kilińskiego 6 – Pałacyk gościnny Branickich (Dom Koniuszego), który obecnie pełni funkcję Urzędów stanu cywilnego – pałac ślubów w Białymstoku,
• ul. J. Kilińskiego 6 (?) – Teatr Palace (nieistniejący),
• ul. J. Kilińskiego 7 – Muzeum Wojska w Białymstoku,
• ul. J. Kilińskiego 8 – Kamienica Makowskich,
• ul. J. Kilińskiego 10 – Kamienica Rozenblumów,
• ul. J. Kilińskiego 11 – Wojewódzka Biblioteka Publiczna,
• ul. J. Kilińskiego 14 – Prokuratura Okręgowa,
• ul. J. Kilińskiego 15 – Kamienica Jossema (aktualnie hotel),
• ul. J. Kilińskiego 16 – dawna loża masońska.

Każdy z wymienionych obiektów stanowi nie tylko ważny element architektury Białegostoku, ale także świadectwo jego bogatej historii.

---

Oceń: Ulica Jana Kilińskiego w Białymstoku

---