Ulica Świętojańska w Białymstoku

---

Nazwa ulicy

Ulica w Białymstoku, znana obecnie jako Świętojańska, ma bogatą historię zmian nazw. Przez lata była nazywana różnymi imionami: Prudzka do 1919 roku, Świętojańska w dwudziestoleciu międzywojennym, Kominternu podczas radzieckiej okupacji, Kanta w czasie okupacji niemieckiej, a następnie Świętojańska od 1945 do 1949. Od 1949 roku uczczono ją nazwą Marcelego Nowotki, by w końcu od 1989 przywrócić jej historyczną nazwę.

Patronem ulicy jest św. Jan Nepomucen, a na skrzyżowaniu Świętojańskiej z ulicą J. K. Branickiego można znaleźć jego pomnik, upamiętniający jego postać i znaczenie dla lokalnej społeczności.

Historia

Ulica Świętojańska w Białymstoku ma bogatą historię, sięgającą czasów, kiedy była jedynie drogą łączącą dawną Nowe Miasto z traktem solnickim, który prowadził do Zabłudowa. Dopiero w XVIII wieku nabrała charakteru miejskiego, a w połowie XIX wieku zyskała na znaczeniu przemysłowym.

W wyniku zmian politycznych, które miały miejsce po roku 1831, utworzono granicę celną pomiędzy Imperium Rosyjskim a Królestwem Polskim. Był to moment, kiedy do Białegostoku zaczęli przybywać przemysłowcy, którzy budując fabryki włókiennicze, znacząco wpłynęli na rozwój przemysłu lokalnego.

W XX wieku, w dokumentach notarialnych z 1877 roku, ulica była określana mianem Prudzkiej. Wkrótce po tym, w 1883 roku, do miasta przyjechał Eugeniusz Becker, niemiecki przemysłowiec, który założył tkalnię wełny i jedwabiu, co przyczyniło się do dalszego rozwoju lokalnego przemysłu.

Po zakończeniu I wojny światowej, w 1919 roku, kiedy Białystok stał się częścią odrodzonej Polski, Tymczasowy Komitet Miejski podjął decyzję o zmianie nazwy ulicy na Świętojańską na podstawie uchwały z 17 kwietnia tegoż roku.

Niestety, w 1929 roku dotknął miasto wielki kryzys, który wymusił na białostockich manufakturach drastyczne zmiany. Wiele firm przemysłowych była zmuszona sprzedać swoją większość akcji, a to skutkowało wybuchem strajków robotników, którzy stawili opór policji.

W czasie II wojny światowej Białystok znalazł się pod władzą ZSRR, w obwodzie białostockim Białoruskiej SRR. W 1940 roku Sowieci na krótko przemianowali ulicę Świętojańską na Kominternu, a po wybuchu wojny w 1941 roku administracja Bezirk Bialystok zmieniła ją na Kanta.

Fabryki w Białymstoku działały nadal, pomimo trudnych czasów, aż do 1944 roku, kiedy Niemcy wprowadzili taktykę spalonej ziemi podczas swojego odwrotu, wysadzając większość budynków fabrycznych. Ocalone zostały jedynie mury budynków, a jedynym zachowanym obiektem okazał się budynek administracyjny.

W 1949 roku, zgodnie z uchwałą Miejskiej Rady Narodowej, ulica otrzymała nową nazwę – Marcelego Nowotki, upamiętniając działacza komunistycznego i I sekretarza PPR. Po II wojnie światowej, ocalałe zakłady włókiennicze zostały znacjonalizowane, a w ich miejscu powstała Fabryka im. Feliksa Kona, która w latach 70. XX wieku przemianowano na Fabrykę Wyrobów Runowych „Biruna”, działającą aż do 2007 roku.

W 1989 roku, po wprowadzeniu uchwały dekomunizacyjnej, ulica odzyskała swoją przedwojenną nazwę, co stanowiło znak powrotu do historycznych korzeni samego miasta i jego mieszkańców.

Otoczenie

Ulica Świętojańska jest miejscem, gdzie historia splata się z nowoczesnością. Wzdłuż tej ulicy można spotkać wiele interesujących budynków, które pełnią różnorodne funkcje.

Po pierwsze, przyciąga uwagę Centrum Handlowe Alfa, które jest popularnym miejscem zakupowym dla mieszkańców i turystów.

Następnie, na odcinku od Placu Katyńskiego do ulicy Mickiewicza, znajdują się zabytkowe domy oraz kamieniczki, w tym obiekty takie jak: ul. Świętojańska 18, 18/1, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 32. Te historyczne konstrukcje dodają ulicy niepowtarzalnego charakteru.

Warto również zwrócić uwagę na Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego znajdujące się pod adresem ul. Świętojańska 17, gdzie można podziwiać różnorodne dzieła sztuki.

Kolejnym interesującym obiektem jest Pałac E. Beckera, usytuowany przy ul. Świętojańskiej 15, który przyciąga uwagę swoją architekturą i historią.

Nie można także pominąć budynku sądu apelacyjnego, który stanowi ważny element przestrzeni urbanistycznej w tym rejonie.

Inne istotne punkty to Pierwszy Urząd Skarbowy w Białymstoku oraz Zespół Szkół Zawodowych Nr 2, które podkreślają różnorodność funkcji, jakie pełni ulica Świętojańska.

---

Oceń: Ulica Świętojańska w Białymstoku

---