Ulica Zachodnia w Białymstoku

---

Pochodzenie nazwy i historia

Nazwa tej ulicy, jak wiele innych w miastach, ma swoją nachyloną historię, która sięga czasów jej powstania. Pochodzenie jej nazwy nie tylko wskazuje na kierunek, w jakim się ona rozciąga, ale także ma głębsze znaczenie etymologiczne oraz historyczne. Na początku ulica ta tworzyła zachodnią granicę dóbr Białystok, przez którą przebiegała granica z sąsiednią wsią, Starosielce.

Warto dodać, że w okresie II Rzeczypospolitej ulica ta stała się bramą do kolonii urzędniczej, zaplanowanej zgodnie z koncepcją Miasta Ogrodu. Interesującym epizodem w historii ulicy jest czas okupacji, podczas którego przyjęła ona nazwę Fanfaren.

Ulica ta pojawia się na Planie miasta Białegostoku z 1935 roku. Jej wytyczenie obejmuje obszar dóbr Białystok oraz teren włączony do miasta w lutym 1919 roku z byłego majątku państwowego „Słoboda”. Wkrótce potem, w 1925 roku, teren ten został podzielony na działki budowlane w ramach wspomnianej kolonii urzędniczej.

Ulica stanowi część architektonicznego założenia kolonii, którą zaplanowano zgodnie z ideą Miasta Ogrodu. Centralny plac tego założenia znajduje się w miejscu, gdzie krzyżują się ulice: Kazimierza Pułaskiego (wcześniej znana jako Żurawia), Wspólna oraz Strzelecka.

Najstarszą część ulicy stanowi jej odcinek, który rozciąga się od skrzyżowania z ulicą Stefana Żeromskiego do pierwszego skrzyżowania z ulicą Kazimierza Pułaskiego. W przeszłości przebiegała ona aż do ul. Południowej, wyznaczając granicę dóbr Białystok. Warto zauważyć, że ulice Dzielna i Południowa noszą podobne etymologiczne znaczenie.

Obecny odcinek ulicy od skrzyżowania z Wspólną do fragmentu za skrzyżowaniem z ulicą Stefana Żeromskiego ma swoje korzenie w przedwojennym odcinku Krętej ulicy. Rozwój tej arterii miał miejsce już po wojnie, gdy wytyczono ją w stronę ulicy Wiejskiej, na obszarach niegdyś należących do wsi Swoboda.

Przebieg

Ulica Zachodnia w Białymstoku rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z ulicą Wiejską. Na całej długości prezentuje jednojezdniowy, dwukierunkowy układ. Warto zauważyć, że od 2014 roku, na odcinku od ulicy Wiejskiej do ulicy Stefana Żeromskiego, wprowadzono strefę uspokojonego ruchu, która narzuca ograniczenie prędkości do 30 km/h i zapewnia podwyższone, równorzędne skrzyżowania. Ulica ta składa się z dwóch wyraźnie różniących się od siebie odcinków: kawaleryjskiego oraz nowomiejskiego, prowadzącego do drugiego skrzyżowania z ulicą Kazimierza Pułaskiego.

Odcinek kawaleryjski charakteryzuje się przebiegiem zbliżonym do równoleżnikowego. W tej części ulica jest prosta oraz utrzymana na jednorodnym poziomie, z wyjątkiem niewielkiego wzniesienia, które znajduje się na odcinku od skrzyżowania z ulicą Strzelecką do skrzyżowania z ulicą Wspólną. To właśnie stąd można podziwiać bryłę kościoła pw. NMP Matki Kościoła. W tej lokalizacji, zasadnicza nitka ulicy przebiega na niższym poziomie, a główne skrzyżowania odcinka kawaleryjskiego łączą go z ulicami: Wiejską, abp. Edwarda Kisiela, Dzielną oraz Wspólną, a także Stefana Żeromskiego.

Natomiast odcinek nowomiejski ukazuje historyczny układ ulicy i charakteryzuje się urozmaiconym przebiegiem zarówno w aspekcie kształtu, jak i poziomów. Tuż za zakrętem ulica wznosi się, a chodnik przyjmuje formę schodków, prowadząc aż do najwyżej położonego budynku numer 10. Następnie, uliczka przebiega prosto na tarasie górnym w kierunku zachodnim, gdzie łączą się dwa odgałęzienia tworzące skrzyżowania z ulicą Kazimierza Pułaskiego. Kolejne dwa odgałęzienia zbiegają przy budynkach pod numerami 20 i 22, schodząc do tarasu dolnego, kierując się w stronę Osiedla Kameralnego i ulicy Tadeusza Jasińskiego, gdzie także powstają dwa skrzyżowania – dolne i górne.

W jej przebiegu można także natknąć się na dwa bezimienne place. Na odcinku kawaleryjskim, niewielki plac przy skrzyżowaniu z ulicą abp. E. Kisiela, usytuowany przed pocztą, został zagospodarowany jako zieleniec. W jego centrum stała od niedawna budka telefoniczna. Z kolei odcinek nowomiejski posiada półkolisty plac przed budynkiem numer 10, który wybrukowano i obecnie pełni rolę parkingu.

Otoczenie

Ulica Zachodnia w Białymstoku oraz jej najbliższe otoczenie obfitują w różnorodne atrakcje. W bliskiej okolicy znaleźć można:

• Miasteczko akademickie Politechniki Białostockiej,
• Hotel Pod Herbem zlokalizowany przy ul. Wiejskiej,
• Osiedlowe centrum handlowe oraz lokalne cukiernie i restauracje, które mieszczą się na odcinku kawaleryjskim,
• Skatepark, który stanowi świetne miejsce dla miłośników sportów ekstremalnych,
• Urząd Pocztowy Białystok 33 usytuowany w budynku o numerze 5B,
• Kościół parafialny pw. NMP Matki Kościoła, co niewątpliwie jest ważnym punktem dla lokalnej społeczności,
• Dwie szkoły: społeczna oraz prywatna, z charakterystycznym budynkiem wieżowym w kształcie ołówka,
• Dom Studenta nr 1 Uniwersytetu w Białymstoku, gdzie wyróżniają się trzy wieżyczki w kształcie ołówków,
• Cerkiew pw. Św. Jerzego, usytuowana przy ul. Kazimierza Pułaskiego,
• Źródła dopływu Bażantarki, które znajdują się w okolicach jednostki PSP przy ul. Transportowej,
• Kościół parafialny pw. Św. Karola Boromeusza, również przy ul. Kazimierza Pułaskiego,
• Osiedle Kameralne, które składa się z trzech budynków zlokalizowanych na planach podków.

Komunikacja miejska

W obrębie komunikacji miejskiej w Białymstoku istotną rolę odgrywają przystanki zlokalizowane przy ulicy Zachodniej. W kierunku południowym, na ul. Wiejskiej, tuż za skrzyżowaniem z Zachodnią, znajduje się przystanek o numerze inw. 527, oznaczony jako Wiejska/Zachodnia. Obsługuje on linie autobusowe, w tym 3, 10, 11, 16, 23, 26 oraz 104.

Dla osób podróżujących w kierunku zachodnim, kolejny przystanek, numer inw. 381, usytuowany jest przy ul. Kazimierza Pułaskiego, za pierwszym skrzyżowaniem z ulicą Zachodnią. Obsługuje on linie 2, 16, 23 i 26, co czyni go ważnym punktem w systemie komunikacji miejskiej.

Na początku 2019 roku, Instytut Sobieskiego w Warszawie przedstawił raport zatytułowany „Tramwaj dla polskich miast”, w którym zaprojekto­wano nowe linie tramwajowe, w tym również dla Białegostoku. W ramach tego projektu, linia tramwajowa o biegu południowym miałaby łączyć stację kolejową Białystok Nowe Miasto z Placem NZS, przebiegając przez kawaleryjski odcinek ulicy Zachodniej. Przystanek zaplanowany jest w okolicy skrzyżowania z ulicą abp. Edwarda Kisiela.

Projektowana linia tramwajowa ma mieć także ważne węzły komunikacyjne, przebiegając przez skrzyżowania z ulicą Zachodnią oraz ulicami Stefana Żeromskiego i Kazimierza Pułaskiego. Dwa dodatkowe przystanki tramwajowe, które miałyby obsługiwać mieszkańców nowej części ulicy Zachodniej, planowane są w rejonie ulicy Kazimierza Pułaskiego, w pobliżu ulicy Orląt Grodzieńskich oraz cerkwi pw. Św. Jerzego.

---

Oceń: Ulica Zachodnia w Białymstoku

---