Placyda Bukowska

---

Życiorys

Placyda Bukowska urodziła się jako trzecie z siedmiorga dzieci w rodzinie Zuzanny (z domu Niemotko) oraz Jana Siedleckiego, który prowadził zakład szewski. Rodzinny dom znajdował się przy ul. Czystej. W 1919 roku ukończyła założone Państwowe Gimnazjum im. księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej, które mieściło się w gmachu przy ul. Mickiewicza 1 w Białymstoku.

Od 1929 roku podjęła studia z zakresu malarstwa na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, gdzie uczyła się pod okiem profesora Ludomira Sleńdzińskiego w pracowni malarstwa figuralnego. Ukończenie studiów miało miejsce w 1936 roku. Po tym czasie przystąpiła do nowo powstałej Spółdzielni Pracy Artystów Wileńskich, która zajmowała się realizacją projektów architektonicznych oraz dekoracyjnych dla wystaw i targów. Inicjatorką tego stowarzyszenia była Hanna Milewska, a w jego skład wchodzili również Ildefons i Barbara Houwalt, którzy dążyli do pozyskania zamówień na prace plastyczne, dbając przy tym o jakość wileńskiej sztuki użytkowej.

Dwa lata przed wybuchem II wojny światowej, Placyda włączyła się w działalność stowarzyszenia „Grupy Wileńskiej”, które skupiało młodych artystów, poszukujących nowych wyzwań oraz różnych dróg rozwoju twórczego w porównaniu do starszego pokolenia.

Była żoną Stanisława Bukowskiego, architekta, urbanisty oraz konserwatora zabytków. Ich drogi zawodowe skrzyżowały się w drugiej połowie lat 30. podczas pracy nad zabytkami. Związek małżeński zawarli w 1937 roku. Przed wojną związali swoje życie z Wilnem, gdzie planowali osiedlić się na stałe. Niestety, zmiany granic wynikające z systemu jałtańskiego zmusiły ich po wojnie do osiedlenia się w rodzinnym mieście Placydy – Białymstoku.

Od 1946 roku malarka przez pewien czas uczyła w średniej Szkole Sztuk Plastycznych oraz w Ognisku Plastycznym w Białymstoku. W 1950 roku na świat przyszedł jej syn Andrzej, który zmarł w 2004 roku, mając zespół Downa. Przez osiem lat, Placyda była pochłonięta opieką nad swoim niepełnosprawnym dzieckiem, co sprawiło, że zrezygnowała z działalności artystycznej.

Zmarła na atak serca, pięć lat po jej śmierci zmarł mąż Stanisław. Oboje spoczywają na białostockim cmentarzu św. Rocha.

Aktywność artystyczna

W 1961 roku zaprezentowano twórczość Placydy w Muzeum Okręgowym w Białymstoku, gdzie miała miejsce indywidualna wystawa jej prac, w tym malarstwa, pasteli, akwareli i rysunków. Kolejny znaczący moment w karierze artystki wydarzył się w 1965 roku, kiedy to jej dzieła znalazły się na Wystawie Czterech Województw – w Lublinie, przedstawiającej regiony takie jak Lublin, Kielce, Rzeszów i Białystok. Następnie, w 1969 roku, zorganizowano jej kolejną wystawę indywidualną pod nazwą „Kompozycje w drewnie” w klubie Międzynarodowej Prasy i Książki, dzięki współpracy Białostockiego Towarzystwa Sztuk Pięknych.

Placyda Bukowska sygnowała swoje dzieła inicjałami P.B., rzadziej używając pełnej formy swojego imienia oraz nazwiska. Była również współzałożycielką i prezesem Związku Polskich Artystów Plastyków w Białymstoku. Wybitny malarz Stefan Rybi, wieloletni prezes Okręgu ZPAP, opisując jej twórczość, zauważył: „Miała swój dziwny świat, cichy romantyzm. W czasach początków wszelkich «izmów» nie było to dobrze widziane. Nie był rozumiany ktoś taki jak Pela, artystka z zadumą ilustratorską. Jej obrazy to świat kobiety w zieleniach, w subtelnych kolorach, to sztuka do wewnątrz, do kontemplacji”.

Aktywność zawodowa Placydy po II wojnie światowej była ściśle związana z projektami realizowanymi przez jej męża, architekta inżyniera. Po przeprowadzce do Białegostoku, objął on kierownictwo nad budową kościoła św. Rocha, gdzie skonstruował mur chroniący przed osuwaniem się skarpy oraz był autorem ołtarzy Matki Boskiej Różańcowej i Świętego Antoniego. Artystka współpracowała z rzeźbiarzem Stanisławem Horno-Popławskim oraz innymi twórcami przy zagospodarowywaniu terenu wokół kościoła i jego wnętrza, projektując schody, krużganki oraz detale wystroju.

Witraż, który zaprojektowała w stropie świątyni, przedstawia gołębicę oraz symbole czterech ewangelistów. Placyda była aktywna w pracach nad wystrojem wnętrz oraz dekoracją zewnętrzną budynków. Jej zaangażowanie w prace w kościele św. Rocha rozciągało się od drugiej połowy lat 50. aż do 1966 roku. W latach 1957–1959 Placyda uczestniczyła w projektach figuralnych (płaskorzeźb) w nowo konsekrowanym kościele w Dojlidach, gdzie architektem był jej mąż, Stanisław Bukowski.

Wykonawcą jej płaskorzeźb był Jerzy Machaj, a ceramikę Drogę Krzyżową zrealizowała rzeźbiarka Irena Pławska, współpracująca z Placydą w wielu projektach. Bukowska projektowała również dekoracje i wyposażenie wnętrz kościoła pw. Niepokalanego Serca Maryi, w tym monumentalny obraz Pana Jezusa, który obecnie znajduje się w plebanii parafii św. Jana Chrzciciela w Dojlidach Górnych. Artystka starała się namalować obraz Niepokalanego Serca Maryi, jednak jej wizje były zbyt indywidualne, aby mogły zostać przyjęte w powszechnym kultcie.

Twórcze możliwości Placydy były wykorzystywane przez jej męża w projektowaniu budynków użyteczności publicznej. Wśród jej dzieł można wymienić jeden z pierwszych neonów w Białymstoku, przedstawiający Damę Kameliową, który przez wiele lat zdobił hotel Miejski przy ul. Lipowej (obecnie hotel Cristal). Neon zniknął po remoncie budynku w ostatniej dekadzie XX wieku.

---

Oceń: Placyda Bukowska

---