Sąd Apelacyjny w Białymstoku

---

Status prawny

Sąd apelacyjny funkcjonuje jako organ państwowy, który nie dysponuje osobowością prawną. Został utworzony na mocy przepisów ustawodawczych, zaczynając swoją działalność od 1 października 1990 roku. Jego powołanie miało miejsce dzięki ustawie z dnia 13 lipca 1990 r. dotyczącej ustanowienia sądów apelacyjnych oraz rozporządzeniu ministra sprawiedliwości z dnia 16 października 2002 r. w tej samej sprawie. Działalność ta jest regulowana również przez ustawę z dnia 27 lipca 2001 r., znaną jako Prawo o ustroju sądów powszechnych, oraz przez regulacje wprowadzone w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. dotyczące regulaminu urzędowania sądów powszechnych i zarządzeniu z dnia 19 czerwca 2019 r. na temat organizacji oraz zakresu działania sekretariatów sądowych.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku przejął w zarząd budynek zlokalizowany przy ulicy A. Mickiewicza 5, przekazany przez Skarb Państwa na czas nieoznaczony. Nieruchomość ta, oznaczona w ewidencji gruntów jako działka nr 1777/2, ma powierzchnię 3542 m² i przeznaczona jest na siedzibę sądu.

Jeżeli mówimy o obszarze właściwości tego sądu, obejmuje on następujące jednostki:

• Sąd Okręgowy w Białymstoku,
• Sąd Okręgowy w Łomży,
• Sąd Okręgowy w Olsztynie,
• Sąd Okręgowy w Suwałkach,
• Sąd Okręgowy w Ostrołęce.

Struktury organizacyjne

Sądy apelacyjne mają istotne znaczenie w polskim systemie wyrokowania, pełniąc rolę drugiej instancji w procedurze odwoławczej. Odpowiadają za rozpatrywanie środków zaskarżenia od wydanych orzeczeń przez sądy okręgowe, które funkcjonują jako pierwsza instancja.

Obszar pracy tych instytucji obejmuje różnorodne dziedziny prawa, w tym:

• prawo cywilne, w tym także prawo gospodarcze, rodzinne oraz opiekuńcze, a te sprawy są rozpatrywane przez Wydział I Cywilny,
• prawo karne, którego nadzór pełni Wydział II Karny,
• sprawy dotyczące prawa pracy oraz ubezpieczeń społecznych, które zajmuje się Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,
• nadzór nad administracyjnym działaniem powszechnych sądów, a także kontrola działalności notariuszy i organów samorządu notarialnego, jak również komorników.

W Sądzie Apelacyjnym w Białymstoku utworzono następujące wydziały:

• Wydział I Cywilny,
• Wydział II Karny,
• Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,
• Wydział IV Wizytacji.

Historia

Historia Sądu Apelacyjnego w Białymstoku sięga 1 lipca 1949 roku, kiedy to powstała ta instytucja, która obejmowała swoim zasięgiem obszary należące do sądów okręgowych w: Białymstoku, Ełku oraz Łomży. Wkrótce, bo już 1 stycznia 1951 roku, Sąd Apelacyjny został przekształcony w Sąd Wojewódzki w Białymstoku.

Dopiero 1 października 1990 roku Sąd Apelacyjny w Białymstoku został na nowo utworzony. Uroczystość otwarcia tego sądu miała miejsce w jego siedzibie przy ulicy Mickiewicza 5 i została uświetniona obecnością ówczesnego ministra, Aleksandra Bentkowskiego.

W ciągu swojej historii, Sąd Apelacyjny miał wielu prezesów, którzy pełnili tę odpowiedzialną funkcję. Wśród nich byli:

• 1949–1950: Leon Olejnik,
• 1950: Alfons Miłkowski,
• 2017–2018: Piotr Sławomir Niedzielak,
• 2019–obecnie: Krzysztof Adamiak.

Budynek

Ważne jest, aby zwrócić uwagę na Gmach Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, który został zbudowany w latach 1929-1932 zgodnie z wizją inżyniera Kazimierza Tołłoczki. Pierwotnie zaplanowano go jako siedzibę dla sądu okręgowego.

W okresie wojny oraz czasach jej końca, gmach ten miał wielu różnych użytkowników. Po wojnie, budynek powrócił do resortu sprawiedliwości, który przywrócił go do użytku nowo powołanego sądu. Wymagał to nie tylko gruntownego remontu, lecz również znaczącej adaptacji do potrzeb funkcjonującego sądu. Na początku skoncentrowano się na przygotowaniu sal rozpraw, odrestaurowano przestrzenie, które zostały podzielone i zabudowane, a na strychu zaaranżowano pokoje gościnne dla sędziów przyjeżdżających z innych miast.

W dalszym etapie prac, na budynku wymieniono pokrycie dachowe oraz zmodernizowano elewację. Zewnętrzny remont zakończył się przywróceniem na szczycie frontonu godła państwowego, które zostało usunięte przez Sowieckie władze po zajęciu Białegostoku w 1939 roku. Dodatkowo, fronton wzbogacono o trzy efektowne płaskorzeźby w piaskowcu, które przedstawiają słynną scenę Sądu Salomona. Nad głównym wejściem wyryto napis „SĄD APELACYJNY”. To istotne wydarzenie miało miejsce 10 listopada 1994 roku, kiedy to odsłonięcia godła dokonał minister sprawiedliwości Włodzimierz Cimoszewicz w ramach obchodów Święta Niepodległości. Warto podkreślić, że symbol ten został poświęcony przez duchownych zarówno katolickiego, jak i prawosławnego wyznania.

II wojna światowa przyniosła w Białymstoku zmiany związane z wpływami Sowietów na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow, a później z okupacją niemiecką. Działania totalitarnych reżimów miały na celu zgładzenie polskiej inteligencji. Wśród ofiar byli również pracownicy przedwojennego sądu okręgowego. Ich upamiętnieniu służy tablica umieszczona w holu na pierwszym piętrze, ufundowana z darowizn społecznych przez pracowników białostockiego sądownictwa oraz ich rodziny. Tablica została uroczyście odsłonięta 23 stycznia 1993 roku przez ministra sprawiedliwości Zbigniewa Dykę oraz przez panią Jadwigę Budlewską, córkę ostatniego Prezesa Sądu Okręgowego, Józefa Ostruszki, którego nazwisko widnieje na liście ofiar.

---

Oceń: Sąd Apelacyjny w Białymstoku

---