Pomnik Ludwika Zamenhofa w Białymstoku

---

Postać twórcy esperanto

Osobny artykuł dotyczący niezwykłej sylwetki Ludwika Zamenhofa rozjaśnia istotne momenty jego życia. Urodził się on 15 grudnia 1859 roku w Białymstoku, przy dzisiejszej ulicy Zamenhofa, w rodzinie żydowskiej. Jego pełne imię to Eliezer Lewi Samenhof, ale znany jest jako Ludwik Łazarz Zamenhof, a w języku esperanto jako Ludoviko Lazaro Zamenhof.

Dzieciństwo Zamenhofa miało miejsce w wielokulturowym otoczeniu, które charakteryzowało się obecnością Żydów, Polaków, Rosjan oraz Niemców. W domu używano jidysz, natomiast rosyjski był drugim językiem. Na podwórku, podczas zabaw i spotkań z rówieśnikami, komunikowano się głównie w języku polskim. Zamenhof dostrzegał, że bariera językowa jest źródłem wielu konfliktów i nieporozumień pomiędzy ludźmi, co zainspirowało go do poszukiwania rozwiązania w postaci wspólnego języka.

Po wielu latach pracy nad stworzeniem międzynarodowego języka, 26 lipca 1887 roku opublikował swoją pierwszą książkę pt. „Język międzynarodowy. Przedmowa i podręcznik kompletny”. Wydanie tej publikacji odbyło się pod pseudonimem Doktoro Esperanto, co w tłumaczeniu oznacza „mającego nadzieję doktora”. Termin „esperanto” stał się później nazwą samego języka. Publikacja powstała dzięki wsparciu finansowemu Aleksandra Silbernika, ojca Klary Silbernik, która została przyszłą żoną Zamenhofa. Wkrótce potem, w tym samym roku, podręcznik ukazał się także w wersjach polskiej, francuskiej, niemieckiej i angielskiej.

Ludwik Zamenhof zmarł 14 kwietnia 1917 roku w Warszawie, gdzie również został pochowany, pozostawiając po sobie trwały wpływ na komunikację międzykulturową poprzez swój wkład w rozwój esperanto.

Historia pomnika

W Białymstoku, w latach trzydziestych XX wieku, zainicjowano działania mające na celu upamiętnienie twórcy esperanto, Ludwika Zamenhofa. Uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod pomnik miała miejsce 12 sierpnia 1931 roku. Planowano, że obiekt, zaprojektowany w formie Wieży Babel, zostanie zlokalizowany na Placu Katyńskim, jednak projekt ten nigdy nie doszedł do skutku.

W kolejnych latach pięćdziesiątych XX wieku podjęto nowe próby związane z budową pomnika. 6 sierpnia 1959 roku, w trakcie sympozjum odbywającego się w Białymstoku w ramach 44. Światowego Kongresu Esperanto, do fundamentu pomnika poświęconego Ludwikowi Zamenhofowi wmurowano akt erekcyjny. Projekt, stworzony przez Stanisława Lisowskiego, zakładał wykonanie monumentalnej figury Zamenhofa w białym granicie, umiejscowionej na gwieździe wpisanej w okrąg. Ze względów finansowych także ten zamysł nie został zrealizowany.

Kolejnym krokiem do upamiętnienia Ludwika Zamenhofa było wykonanie w 1973 roku popiersia przez Jana Kucza, które zostało umieszczone na kolumnie. Na jej froncie znalazł się napis: „Ludwik Zamenhof 1859–1917”, a na popiersiu umieszczono inskrypcję w języku esperanto „Esperanto proksimigas naciojn”, co oznacza „Esperanto zbliża ludzi”.

Obecnie pomnik Ludwika Zamenhofa w Białymstoku jest jednym z kluczowych punktów na Szlaku Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku, który został otwarty w czerwcu 2008 roku przez grupę doktorantów oraz studentów UwB, działających w ramach Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku. Warto dodać, że obiekt ten zaznaczono również na Szlaku esperanto i wielu kultur, który został otwarty przez firmę Landbrand w czerwcu 2009 roku.

---

Oceń: Pomnik Ludwika Zamenhofa w Białymstoku

---