Pomnik Obrońców Białegostoku 1939 r.

---

Historia pomnika

Pomnik został wzniesiony dzięki inicjatywie Antoniego Maleckiego, który był obrońcą Białegostoku w 1939 roku. Zlokalizowany jest on na niewielkim wzniesieniu na Wysokim Stoczku.

To miejsce pamięci honoruje bohaterską obronę miasta, która miała miejsce pod dowództwem ppłk Zygmunta Szafranowskiego. Żołnierze 42 Pułku Piechoty ofiarnie stawili czoła niemieckim atakom, odpierając ich aż cztery razy.

Sam pomnik został skonstruowany z zastosowaniem drzew, które rosły przy trasie do Warszawy, będących tak zwanymi „świadkami” wydarzeń z 1939 r. W skład konstrukcji wchodzą okorowane pnie topoli oraz wierzb, które zostały starannie umieszczone i skomponowane, co wspólnie tworzy niepowtarzalną scenografię dramatycznych wydarzeń sprzed lat.

Pomnik niestety ulegał zniszczeniu z powodu naturalnych procesów erozji oraz systematycznej dewastacji, co nasuwa refleksję na temat potrzeby ochrony takich miejsc pamięci.

Rekonstrukcja (1988-1989)

W ramach rekonstrukcji pomnika z lat 1988-1989 wprowadzono nowe elementy kompozycyjne oraz estetyczne. W szczególności, na powierzchni terenu pojawiło się 11 drzew, które zostały wykute z blachy miedzianej, przy zachowaniu ich wcześniejszej wielkości oraz harmonii z otoczeniem.

W celu poprawy dostępności, alejki oraz nawierzchnia placu zostały starannie wyłożone kostką granitową, co nadało przestrzeni elegancki i trwały wygląd. Zwiększono również informację historyczną, dodając tablice oraz napisy w brązie, które poświęcone są jednostkom wojskowym biorącym udział w działaniach wojennych we wrześniu 1939 roku.

Uroczyste odsłonięcie przypadało na 50-tą rocznicę wybuchu II wojny światowej, co miało miejsce 1 września 1989 roku.

Rewaloryzacja (2008)

W latach 1988–1989 stworzona kompozycja nie przetrwała długo, gdyż elementy z miedzi, takie jak tablice oraz detale rzeźbiarskie, stały się celem rabusiów. Z pierwotnych jedenastu drzew, które tworzyły całość pomnikową, pozostały jedynie trzy drzewa z zachowanymi miedzianymi koronami. Pozostałe osiem to betonowe kikuty, usunięte z powłok miedzianych. Z oryginalnego wystroju przetrwała jedynie ściana z kostki granitowej, usytuowana po prawej stronie przy wejściu na teren pomnika, na której widnieje napis: „OBROŃCOM MIASTA, WRZESIEŃ 1939, SPOŁECZEŃSTWO”.

W 2008 roku podjęto działania rewaloryzacyjne mające na celu przywrócenie pierwotnych walorów artystycznych i estetycznych całego kompleksu pomnikowego. Nowym akcentem wkomponowanym w przestrzeń stał się rzeźbiarski element będący inspiracją ostrzeliwania przedpola z okopów, zaś korony drzew zrealizowano w formie ekspresyjnej. Cały plac pomnikowy, a także główny ciąg komunikacyjny, pokryto szaro granitową kostką. Ławki wykonano z naturalnego kamienia – tzw. bloków strzegomskich.

W ramach rewaloryzacji odrestaurowano także starą studnię oraz maszt, a na przedniej ścianie elewacji umieszczono płaskorzeźby symbolizujące jednostki biorące udział w walkach. W obiekcie zainstalowano nowoczesne oświetlenie i monitoring, a akcenty przestrzenne poddano iluminacji. Uroczyste odsłonięcie kompleksu pomnikowego miało miejsce 13 września 2009 roku.

---

Oceń: Pomnik Obrońców Białegostoku 1939 r.

---