Luba Kowieńska, znana również pod pseudonimami „Agnes”, „Maja”, „Stefa” i „Władka”, to postać, która odegrała istotną rolę w historii ruchu komunistycznego. Urodziła się 14 marca 1901 roku w Białymstoku, a swoje życie zakończyła 18 listopada 1978 roku w Warszawie.
W latach 1935–1937 była członkiem Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi, co stanowi dowód na jej zaangażowanie w działania polityczne. Ponadto, w 1926 oraz 1937 roku, pełniła funkcję kierowniczki Sekretariatu Krajowego tegoż Komitetu, a od 1925 roku prowadziła Centralny Wydział Kobiecy KPZB.
Życiorys
Prezentując ważną postać historyczną, warto zauważyć, że Luba Kowieńska była córką tkacza Michała Kowieńskiego, znanego również jako Mojżesz. W 1920 roku ukończyła gimnazjum, a swoje pierwsze kroki w działalności społecznej stawiała już od 1916 roku, angażując się w młodzieżowe kółka sosjalistyczne. Od 1919 roku zaczęła kolportować wydawnictwa Komunistycznej Partii Robotniczej Polski, a w styczniu 1921 roku wstąpiła w jej szeregi, stając się członkiem Komitetu Miejskiego oraz egzekutywy Komitetu Okręgowego. W 1922 roku objęła stanowisko sekretarza tych komitetów KPRP.
6 września 1922 roku została aresztowana i umieszczona w kobiecym oddziale Pawiaka, znanym jako „Serbia”. W 1924 roku, po skazaniu na trzy lata więzienia (wyrok później zmieniono na rok), uczestniczyła w komunistycznej wspólnocie więziennej, gdzie organizowała nauczanie dla innych więźniarek politycznych. Po ogłoszeniu głodówki przez więźniarki w lipcu 1924 roku została karnie przeniesiona do zakładu karnego w Fordonie. W listopadzie tego samego roku uzyskała zwolnienie za kaucją; powróciła do aktywnej działalności, zostając sekretarzem KM oraz członkiem egzekutywy, a później objęła też funkcję sekretarza KO KPZB w Białymstoku.
Od jesieni 1925 roku kierowała Centralnym Wydziałem Kobiecym KPZB, a także pełniła obowiązki kierownika Tymczasowego Sekretariatu Krajowego KC KPZB podczas III Konferencji KPZB, która miała miejsce w styczniu 1926 roku w Moskwie. 22 grudnia 1926 roku została aresztowana w Wilnie, a 4 czerwca 1928 roku skazana na 7 lat więzienia w tzw. „procesie 133”. Przez cały czas odbywania kary w Łomży aktywnie uczestniczyła w życiu społeczności więziennej.
W lipcu 1930 roku, z powodu pogorszenia stanu zdrowia, uzyskała czteromiesięczną przerwę w odbywaniu kary. W tym czasie przeniosła się do Moskwy, gdzie podjęła pracę jako referent ds. polskich w sekcji środkowoeuropejskiej Komitetu Wykonawczego Czerwonej Międzynarodówki Związków Zawodowych (Profintern). Uczestniczyła w II Plenum KC KPP w styczniu 1931 roku oraz w latach 1931-1933 studiowała na wydziale historii partii w Instytucie Czerwonej Profesury. W styczniu 1934 roku, jako członkini Sekretariatu Krajowego KC KPZB, została skierowana do pracy w Polsce.
Od lata 1934 roku sprawowała funkcję dyrektora Komisji ds. Badań Zachodniej Białorusi w Akademii Nauk Białoruskiej SRR w Mińsku. W maju 1935 uczestniczyła w II Zjeździe KPZB, na którym została wybrana do KC KPZB. Latem 1935 roku miała również okazję wziąć udział w VII Kongresie Kominternu w Moskwie. Później pracowała w polskiej sekcji Komitetu Wykonawczego Kominternu w Moskwie, a od stycznia do maja 1937 roku była związana z Biurem KC KPZB w Pradze, po czym znowu objęła kierownictwo Sekretariatu Krajowego KC KPZB.
14 października 1937 roku października została aresztowana w Moskwie w ramach stalinowskich czystek i uwięziona, a po długim okresie, w styczniu 1945 roku, odzyskała wolność. Po uwolnieniu przyjechała do Warszawy, gdzie 5 maja 1945 roku wstąpiła do PPR i zaczęła pełnić funkcję członka Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej (CKKP), a nieco później została jej sekretarzem. W grudniu 1945 roku była delegatem na I Zjazd PPR, a później uczestniczyła w kolejnych zjazdach PZPR, w tym I, II, III i IV.
Od grudnia 1948 roku aż do listopada 1968 roku była członkinią CKKP PZPR, a przed październikiem 1956 pełniła funkcję w jej Prezydium. Po 1956 roku przeszła na rentę. Luba Kowieńska została wyróżniona, m.in. Orderem Sztandaru Pracy I klasy. W życiu prywatnym była żoną działacza KPP Stanisława Mertensa, znanego pod pseudonimem „Skulski”, a później Juliana Tokarskiego.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Tomasz Madras | Stanisław Konstanty Gruszczyński | Kazimierz Halicki (polityk) | Dariusz Boguski | Stanisław Jarecki (wojewoda) | Adam Niemczewski | Aleksandr Guriewicz | Elżbieta Kaufman-Suszko | Chona Bobrowicki | Paweł Szrot | Bohdan Józef Paszkowski | Mieczysław Rutkowski | Barbara Ciruk | Anna Kiełcz | Adam Gwara | Leszek Zawadzki | Sebastian Łukaszewicz | Bogna Janke | Tomasz Frankowski | Krystyna Marszałek-MłyńczykOceń: Luba Kowieńska