Leon Wiener

---

Życiorys

Leon Wiener przyszedł na świat w rodzinie Salomona i Fredy Wienerów. W 1895 roku, na sugestię Salomona Rabinowicza, jego ojciec podjął decyzję o przeprowadzce z Królewca do Białegostoku. Tam otworzył instytucję edukacyjną, gdzie językiem wykładowym był niemiecki. Oprócz tego, angażował się także w działalność lokalnych niemieckich firm. Wienerowie mieli sześcioro dzieci, jednak po pewnym czasie ojciec porzucił rodzinę. Leo, będąc wyjątkowo zdolnym uczniem, szybko opanował niemiecki, jidysz, hebrajski, francuski oraz rosyjski. Początkowo kształcił się w domu, ale w wieku dziesięciu lat zdał wymagane egzaminy i już rok później rozpoczął naukę w gimnazjum w Mińsku, gdzie przyswajał łacinę, grekę oraz niemieckie dialekty. W wieku jedenastu lat rodzina przeniosła się do Warszawy, co otworzyło Leo drogę do dalszej nauki w tamtejszym gimnazjum.

W 1880 roku Leo Wiener, po ukończeniu gimnazjum, zadecydował o podjęciu studiów medycznych na Uniwersytecie Warszawskim, jednak później przeniósł się na kierunek inżynieryjny w Berlinie. Tam nie czuł się dobrze w panującej atmosferze, która wydawała mu się filistyńska i militarystyczna. Dlatego z kolegami stworzył wizję utworzenia utopijnej wspólnoty wegetariańsko-humanitarno-socjalistycznej, wzorując się na ideach Lwa Tołstoja, planując osiedlić się w tropikach Belize w Ameryce Środkowej. Kiedy jednak ich plany nie przyjęły klarownej formy po roku, postanowił wyruszyć w podróż w pojedynkę. W lutym 1882 roku, wyruszając przez Hamburg i Liverpool, dotarł do Nowego Orleanu. Z powodu niewystarczających środków finansowych musiał przerwać podróż i pozostał w Stanach Zjednoczonych, gdzie podejmował się różnych prac, takich jak sadzenie orzeszków ziemnych i melonów, sprzątanie sklepów oraz sprzedaż mydła.

Ostatecznie osiedlił się w Kansas City, gdzie w 1883 roku objął stanowisko nauczyciela w Odessie w stanie Missouri, przekazując wiedzę z zakresu niemieckiego, francuskiego, łaciny, greki, matematyki oraz prawodawstwa obywatelskiego. Dwa lata później rozpoczął pracę w gimnazjum w Kansas City, a także stał się członkiem lokalnego Towarzystwa Filozoficznego. W 1892 roku, dzięki swoim osiągnięciom, został zatrudniony jako profesor języków germańskich i romańskich na Uniwersytecie Missouri w Columbii.

W 1893 roku wziął ślub z Berthą Kahn, córką właściciela domu towarowego w St. Joseph. W 1894 roku na świat przyszedł jego syn, Norbert Wiener, który wkrótce stał się znany jako twórca koncepcji cybernetyki oraz autor ważnego dzieła naukowego zatytułowanego Cybernetics or Control and Communication in the Animal and the Machine (Nowy Jork 1948). Książka ta została także przetłumaczona na język polski jako Cybernetyka, czyli sterowanie i komunikacja w zwierzęciu i maszynie (PWN, Warszawa 1971).

W 1895 roku, w wyniku podziału Wydziału Języków Nowożytnych oraz braku etatów, Leo stracił pracę na uniwersytecie. Po pewnym czasie zatrudnił się w Bostonie jako nauczyciel języków nowożytnych w New England Conservatory of Music oraz jako tłumacz serbskich ballad dla Francisa Childa, profesora anglistyki na Harvardzie. Dzięki rekomendacji Childa, w 1896 roku rozpoczął pracę jako pierwszy wykładowca na Harvardzie, specjalizując się w językach rosyjskim, polskim oraz staro-cerkiewno-słowiańskim.

Warto podkreślić, że choć nie posiadał oficjalnego stopnia naukowego, w 1901 roku otrzymał tytuł Assistant Professor, a dziesięć lat później został pierwszym utytułowanym profesorem slawistyki w Stanach Zjednoczonych. Swoją karierę na Harvardzie zakończył w 1930 roku. Zmarł 12 grudnia 1939 roku w Belmont w Massachusetts w wieku siedemdziesięciu siedmiu lat.

Publikacje

Leon Wiener był autorem wielu istotnych dzieł literackich, które miały znaczący wpływ na rozwój wiedzy w różnych dziedzinach. Jego publikacje obejmują różnorodne tematy, prezentując zarówno literaturę, jak i kulturę. Poniżej przedstawiamy listę niektórych z jego najważniejszych prac:

• Songs from the Ghetto, tłumaczenie Lider-bukh (Księga pieśni) Morrisa Rosenfelda,
• The History of Yiddish Literature in the Nineteenth Century (1899),
• The Popular Poetry of the Russian Jews (1899),
• Anthology of Russian Literature from the Earliest Period to the Present (1902–1903),
• The Complete Works of Tolstoy (1904–1905),
• An Interpretation of the Russian People, a w 1924 opublikował The Contemporary Drama of Russia (1915),
• Commentary to the Germanic Laws and Medieval Documents (1915),
• Contributions toward a History of Arabico-Gothic Culture (1917),
• Mayan and Mexican Origins (1926),
• Africa and the Discovery of America (1920–1922).

Wszystkie te dzieła pokazują szeroki zasięg zainteresowań Wienera, który łączył tematykę literacką, historyczną oraz kulturową, wnosił ważne wkłady w badania nad różnymi kulturami oraz literaturą.

---

Oceń: Leon Wiener

---