Aleksander Wolski, a właściwie Aleksander Salomon Dyszko, był postacią niezwykle interesującą w polskiej historii. Urodził się 7 lutego 1913 roku w Białymstoku, a zmarł 30 maja 1998 roku w Warszawie. W ciągu swojego życia pełnił wiele ról, które w znaczący sposób wpłynęły na jego otoczenie.
Był polskim architektem, który wniósł swój wkład do rozwoju przestrzennego kraju, a także żołnierzem, który stawiał czoła wyzwaniom wojennym. Jako polityk oraz dyplomata narodowości żydowskiej, jego działalność obejmowała nie tylko sztukę budownictwa, ale także sfery polityczne i międzynarodowe.
Wolski był także funkcjonariuszem organów bezpieczeństwa Polski Ludowej, co rzuca cień na niektóre aspekty jego kariery. Przez pewien czas pełnił również funkcję wiceministra budownictwa w latach 1951-1956 oraz był ambasador PRL w Belgii w latach 1957-1961. Jego działalność na tych stanowiskach była związana z kluczowymi momentami w historii Polski.
Życiorys
Aleksander Wolski, urodzony w żydowskiej rodzinie Abrahama Dyszki oraz Baszewy z Goldwasserów, pozostawał osobą o ciekawym życiorysie. Po wojnie używał imion swoich rodziców jako Adam i Barbara, z d. Goldwasser. W jego aktach osobowych znajdowały się informacje, że jego narodowość to polska, a wyznanie ewangelicko-reformowane. W 1936 roku zakończył edukację na Politechnice Warszawskiej, gdzie zdobył tytuł inżyniera na Wydziale Architektury lub Wydziale Budownictwa Lądowego.
W okresie młodzieńczym aktywnie uczestniczył w Związku Młodzieży Komunistycznej, a na studiach był zaangażowany w działalność „Pochodni” oraz Organizacji Młodzieży Studenckiej „Życie”. Jego kariera rozpoczęła się przy budowie Dworca Głównego w Warszawie, gdzie zdobywał doświadczenie, a następnie pełnił rolę szefa budowy w Fabryce Celulozy w Ławnej pod Grodnem.
W 1939 roku został przewodniczącym Okręgowej Komisji Wyborczej, a następnie dyrektorem oraz głównym inżynierem fabryki w Ławnej. Pełnił także rolę doradcy w Planie Państwowym Białorusi. W 1941 roku został zmobilizowany do Armii Czerwonej, gdzie walczył na froncie II wojny światowej. Po dostaniu się do niewoli udało mu się zbiec, a następnie osiedlił się w Warszawie. Zdecydował się wstąpić do Armii Ludowej, osiągając stopień porucznika.
Wspierał działania wojenne, biorąc aktywny udział w powstaniu warszawskim, gdzie miał szansę działać na Starym Mieście, a korzystał również z kanałów prowadzących do Żoliborza. Po zakończeniu powstania opuścił Warszawę wraz z cywilami lub, będąc ciężko rannym, został ewakuowany do Tworek, skąd następnie trafił na Kielecczyznę.
Od 1945 roku był aktywnym członkiem Polskiej Partii Robotniczej. Po wojnie, w latach 1945-1947, pełnił funkcję dyrektora Departamentu IV Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Po własnej decyzji o rezygnacji, zaangażował się w zakładanie Zakładów Osiedli Robotniczych, w których pracował nad tworzeniem nowych projektów. W latach 1951-1956 zasiadał jako podsekretarz stanu w Ministerstwie Budownictwa Miast i Osiedli oraz Ministerstwie Budownictwa, a od 16 kwietnia 1957 do 7 listopada 1961 pełnił funkcję posła (ambasadora) PRL w Belgii.
Od 1953 roku był członkiem Oddziału Warszawskiego SARP. W 1955 roku został uhonorowany zespołową Nagrodą Państwową II stopnia, doceniającą jego znaczące osiągnięcia oraz wkład w odbudowę i wydobycie wartości artystycznych Starego Miasta w Lublinie.
Ostatecznie zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w kwaterze A8-4-26.
Ordery i odznaczenia
W życiu Aleksandra Wolskiego wyróżnia się szereg prestiżowych nagród i odznaczeń, które odzwierciedlają jego wkład w życie społeczne oraz polityczne. Poniżej przedstawiamy kilka najważniejszych z nich:
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy, przyznany 10 października 1945,
- Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 28 lutego 1955,
- Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”, przyznana w 1967 roku.
Przypisy
- In memoriam – Pamięci Architektów Polskich – Aleksander Wolski [online], www.archimemory.pl [dostęp 15.07.2023 r.]
- Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 15.09.2024 r.]
- Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 12.07.2024 r.]
- Piotr Nowak, Przywrócić ulicę Stanisława Tołwińskiego! [online], Dziennik Trybuna [dostęp 18.12.2019 r.]
- Powstańcze Biogramy – Aleksander Dyszko-Wolski [online], www.1944.pl [dostęp 03.01.2020 r.]
- Biuletyn IPN. katalog.bip.ipn.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (04.03.2016 r.)]
- Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 7, 22.07.1955 r. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 12.07.2024 r.]
- M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa z dnia 28.02.1955 r. nr 0/350 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 13, 15.08.1967 r., s. 1–2.
- M.P. z 1945 r. nr 44, poz. 109 „za działalność w konspiracji, udział w walkach partyzanckich i za zasługi w organizowaniu służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej”.
- a b Krzysztof Szwagrzyk, OBEP Wrocław, Żydzi w kierownictwie UB. Stereotyp czy rzeczywistość? „Komentarze Historyczne”, s. 41.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Łukasz Prokorym | Janusz Prystrom | Adam Arcimowicz | Anna Raduchowska-Brochwicz | Jadwiga Zubrycka | Tadeusz Milewski (społecznik) | Krystyna Łukaszuk | Pua Rakowska | Erwin Hasbach | Ryszard Kaczorowski | Henryk Linowski | Janina Duda (1918–2018) | Michał Chyczewski | Paweł Szrot | Chona Bobrowicki | Elżbieta Kaufman-Suszko | Aleksandr Guriewicz | Adam Niemczewski | Stanisław Jarecki (wojewoda) | Dariusz BoguskiOceń: Aleksander Wolski