Areszt Śledczy Białystok

---

Przeznaczenie

Areszt śledczy w Białymstoku pełni szereg istotnych funkcji w ramach systemu penitencjarnego i zabezpieczenia społecznego.

• jest przeznaczony zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn,
• pełni rolę zakładu karnego typu zamkniętego dedykowanego kobietom,
• zapewnia aresztowanie skazanych, którzy potrzebują umiejscowienia w szczególnym oddziale lub celi, w sposób zapewniający podwyższone bezpieczeństwo dla społeczeństwa oraz wewnętrzne bezpieczeństwo placówki,
• obsługuje osoby skierowane do ośrodka diagnostycznego, zarówno kobiety, jak i mężczyzn.

Historia

Areszt Śledczy w Białymstoku istnieje od początku XX wieku. Początkowo, w około 1906 roku, funkcjonował jako Oddział Więzienia Powiatowego. Taki status nadany został przez władze Inspekcji Więziennej guberni grodzieńskiej. Jego lokalizacja przy trasie kolejowej prowadzącej z Warszawy do Petersburga sprawiała, że służył jako więzienie etapowe, szczególnie dla tych, którzy byli transportowani na Syberię.

W lipcu 1915 roku, w obliczu nadchodzącego frontu niemieckiego, administracja carskiego więzienia została przeniesiona na wschód. W latach 1915-1919 jednostka znajdowała się pod kontrolą wojskowych władz niemieckich. W tym czasie przebywali tam zarówno jeńcy wojenni, jak i szpiedzy oraz kryminaliści.

Po zakończeniu I wojny światowej, w latach 1919-1939, areszt przeszedł pod administrację polskich władz. W okresie międzywojennym był to zdecydowanie ważny punkt w systemie więziennictwa. Jednak w latach 1939-1941 administrowało nim radzieckie NKWD. Kolejny etap w historii tej instytucji miał miejsce podczas okupacji hitlerowskiej, kiedy to w latach 1941-1944 więzienie podlegało niemieckiej policji bezpieczeństwa. Podczas tego okresu przetrzymywano tam osoby podejrzewane o działanie przeciwko III Rzeszy.

Po wyzwoleniu w 1944 roku areszt został włączony w struktury Resortu Bezpieczeństwa Publicznego, który następnie przekształcił się 1 stycznia 1945 roku w Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. W tym czasie w więzieniu przebywali zarówno członkowie opozycji politycznej, jak i osoby związane z ruchem zbrojnym.

W 1956 roku areszt przeszedł pod nadzór Ministerstwa Sprawiedliwości. W 1975 roku utworzono Oddział Zewnętrzny w Hajnówce oraz nowy Zakład Karny w Białymstoku. W latach 80. areszt przeszedł modernizację, podczas której rozbudowano infrastrukturę, w tym dodano nowe pomieszczenia do obsługi osadzonych oraz zainstalowano centralne ogrzewanie i nowoczesną kanalizację.

W latach 1990-1996 Areszt Śledczy w Białymstoku pełnił rolę Rejonowego Aresztu Śledczego, obejmując nadzór nad jednostkami w Hajnówce, Giżycku, Ostrołęce i Suwałkach. Reorganizacja Służby Więziennej w 1996 roku zaowocowała tym, że stał się on największą samodzielną jednostką w regionie. Od lutego 2000 roku działa tu Ośrodek Diagnostyczny, a od września 2003 roku Pawilon IV, gdzie umieszczani są skazani wymagający specjalnych warunków osadzenia, zapewniających zarówno bezpieczeństwo społeczeństwa, jak i samych aresztowanych.

W ostatnich latach areszt przeszedł wiele usprawnień, takich jak przebudowa śluzy przy bramie głównej, modernizacja hotelu przywięziennego oraz remont posterunków zewnętrznych. W 2005 roku zmodernizowano również salę widzeń oraz pomieszczenia służące do przesłuchania. Areszt Śledczy w Białymstoku współpracuje z sądami i prokuraturami w wielu pobliskich miastach, w tym w Białymstoku, Wysokiem Mazowieckiem, Grajewie, Sokółce i Zambrowie, a także w Giżycku i Ełku w przypadku kobiet.

Współpraca

Areszt Śledczy w Białymstoku angażuje się w różnorodne formy współpracy, co znacząco wpływa na resocjalizację osadzonych oraz wzbogacenie ich doświadczeń kulturowych. W szczególności, współpracuje z:

• Wojewódzkim Ośrodkiem Animacji Kultury w Białymstoku, organizującym wystawy oraz występy teatralne,
• Muzeum Historycznym oraz Muzeum Wojska Polskiego, a także Liceum Sztuk Plastycznych w Supraślu, które wspierają organizację wystaw,
• kościołami różnych wyznań, co sprzyja duchowemu wsparciu osadzonych,
• Uniwersytetem Warszawskim, a w szczególności z Instytutem Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji oraz Stowarzyszeniem „Sztuka Życia” z Warszawy,
• Niepaństwową Wyższą Szkołą Pedagogiczną, dbając o kształcenie osadzonych,
• Zawodowym kuratorem sądowym, który prowadzi poradnictwo i aktywizację osadzonych,
• Powiatowym Urzędem Pracy w Białymstoku, co umożliwia łatwiejsze powroty na rynek pracy,
• Stowarzyszeniem „Droga”, zajmującym się wykonywaniem rękodzieła na rzecz stowarzyszenia,
• Biblioteką Słowa Mówionego w Białymstoku, co rozszerza dostęp do literatury,
• Stowarzyszeniem Miłośników Muzyki „Musica Sacra”,
• Studencką Poradnią Prawną, co pozwala na zwiększenie wiedzy prawnej osadzonych,
• Zakładem Doskonalenia Zawodowego w Białymstoku, wspierającym rozwój umiejętności zawodowych.

Tak wielki wachlarz współpracy sprzyja holistycznemu podejściu do resocjalizacji, oferując osadzonym nie tylko wsparcie edukacyjne, ale także kulturalne i duchowe.

Wyniki prac ekshumacyjnych

W latach 2013-2015, podczas prac ekshumacyjnych realizowanych przez Instytut Pamięci Narodowej (IPN), na terenie aresztu w Białymstoku dokonano istotnych odkryć. W wyniku tych działań zidentyfikowano szczątki 391 osób. Z tego 385 szczątków znajdowało się w ogrodzie, który usytuowany jest z tyłu placówki, a 6 z nich odkryto w piwnicach budynku administracyjnego.

Wśród odnalezionych szczątków były zarówno mężczyźni, jak i kobiety, w tym jedna z kobiet była w ciąży, a także dzieci. Analiza tych znalezisk ujawnia tragiczne historie ofiar zbrodni dokonanych przez niemieckich okupantów w latach 1941-1944, a także zbrodni reżimu komunistycznego z lat 1944-1956, które miały miejsce na terenie aresztu, który wówczas funkcjonował jako więzienie.

Ważne jest, aby podkreślić, że poszukiwania w tym miejscu planowane są na kontynuację w 2016 roku, co może przynieść kolejne odkrycia dotyczące tragicznej historii tego miejsca. Zakres prac ekshumacyjnych wskazuje na potrzebę dalszych badań, aby ujawnić prawdę i oddać hołd ofiarom historycznych wydarzeń, które miały miejsce w tej instytucji.

---

Oceń: Areszt Śledczy Białystok

---