Juliusz Judka Adler, urodzony 15 listopada 1880 roku w Białymstoku, to postać, która na trwałe wpisała się w karty polskiego kina i teatru.
Jego życie artystyczne jest nierozerwalnie związane z kulturą żydowską, w której się wychował i w ramach której tworzył. Adler zasłynął przede wszystkim z rol w przedwojennych filmach i sztukach teatralnych w języku jidysz, gdzie jego talent i charyzma przyciągały uwagę widzów.
Warto również podkreślić, że był nie tylko aktorem, ale i śpiewakiem, co sprawiło, że jego występy były jeszcze bardziej zróżnicowane i pełne emocji. Jako dyrektor Teatru Scala w Łodzi miał znaczący wpływ na rozwój kulturalny tego miasta, przyczyniając się do popularyzacji sztuki jidysz.
Po II wojnie światowej jego losy nie są do końca znane, jednak wiadomo, że osiedlił się w Stanach Zjednoczonych i tam kontynuował swoją muzyczną i aktorską pasję.
Życiorys
Juliusz Adler, pochodzący z rodziny piekarza, swoją edukację rozpoczął w chederze, gdzie zdobywał pierwsze nauki. Wkrótce jednak kształcenie kontynuował pod okiem prywatnego nauczyciela, co przyczyniło się do rozwinięcia jego talentów. Już jako dziewięciolatek przyłączył się do chóru prowadzonego przez kantora, co otworzyło mu drzwi do dalszej kariery artystycznej.
Od roku 1891 występował w trupie Broderzingerów, a następnie przez jakiś czas związany był z rosyjską trupą operową. Po pewnym okresie objął stanowisko kierownika chóru w synagodze, co zajęło mu znaczną część jego kariery. Niedługo potem aktywnie uczestniczył jako aktor w trupie Dawida Schwarzbarda, a następnie zasilił szeregi grupy Abrahama Kamińskiego, gdzie pełnił funkcje chórmistrza, aktora, a czasami także reżysera. Adler występował również z grupą Abrahama Fiszzona, co wzbogaciło jego doświadczenia teatralne.
W kolejnych latach skoncentrował się na organizacji oraz zarządzaniu trupami teatralnymi w Rosji. W 1904 roku opuścił swój kraj, udając się do Stanów Zjednoczonych. Tam rozpoczął pracę w Columbia Theatre, a cały czas rozwijał swoją karierę, również w Arch Street Theatre w Filadelfii.
W 1907 roku Adler wrócił do Warszawy, gdzie przyłączył się do teatru Jardin d’Hiver. Jego działalność artystyczna obejmowała także wędrowne występy jako aktor, a wkrótce później zajął się reżyserowaniem przeznaczonej dla siebie grupy. W 1909 roku na krótko powrócił do Stanów Zjednoczonych, po czym znów przybył do Polski. Występował w Teatrze Wielkim w Łodzi, gdzie został zaproszony przez ówczesnego dyrektora, Icchaka Zandberga.
Po roku zdecydował się na założenie wspólnej grupy teatralnej z Nahumem Lipowskim, z którą prezentował sztuki w Rosji. Na przełomie 1911 i 1912 roku powrócił do Teatru Wielkiego w Łodzi. W 1912 roku objął stanowisko kierownika własnego teatru jidyszowego w Łodzi, a jednocześnie występował w wielu teatrach na terenie Imperium Rosyjskiego, m.in. w Warszawie, Łodzi, i Wiedniu.
W 1913 roku, wspólnie z Hermanem Sierockim, zainaugurował Teatr Scala w Łodzi. W 1920 roku przez pół sezonu występował w Bostonie z Juliusem Nathansonem, a potem udał się do Los Angeles. W latach 1921-1922 artysta miał okazję występować w Yiddish Art Theatre w Nowym Jorku.
We wrześniu 1922 roku objął prowadzenie Liberty Theatre razem z Sierockim, a później wystąpił w Hopkinson Theatre i Yiddish Art Theatre. Krótki czas później przeniósł się do Europy, po czym osiedlił się w Argentynie i Brazylii. Na przełomie lat 1927 i 1928 roku został kierownikiem artystycznym teatru w Toronto, a niedługo potem wrócił do Europy, występując w Belgii, Francji, Niemczech oraz na terenie Związku Radzieckiego.
W grudniu 1928 roku objął stanowisko reżysera Nowego Teatru Jidysz w Rydze, a w 1929 roku gościł na scenie w Kownie. Juliusz Adler był również uzdolnionym autorem sztuk teatralnych, operetek, dramatów i melodramatów.
Przypisy
- Adler Juliusz Judka, [w:] Wirtualny Sztetl [online] [dostęp 21.10.2024 r.]
- a b c d e f g h i j k l m n Julius Adler [online], www.museumoffamilyhistory.com [dostęp 20.10.2024 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Bogdan Dudko | Bezczel | Ewa Prus | Ewa Madeyska | Sławomir Cywoniuk | Agnieszka Maciąg | Ryszard Doliński | Tomasz Oświeciński | Mikołaj Grekowski | Marta Milan | Tomasz Pilasiewicz | Danuta Wróblewska | Krzysztof Ławniczak | Paweł Oziabło | Henryk Boukołowski | Antoni Węcławski | Wiktor Wołkow | Hanna Skowrońska-Zbrowska | Rosa Raisa | Maciej SzelachowskiOceń: Juliusz Adler