Bogdan Białek

---

Działalność opozycyjna

W latach 80. Bogdan Białek był jedną z kluczowych postaci w kieleckiej „Solidarności”. Jego zaangażowanie objawiało się nie tylko w działalności opozycyjnej, ale również w roli redaktora naczelnego związkowego pisma „Notes”, gdzie miał znaczący wpływ na formowanie opinii publicznej. Współpraca z takimi publikacjami jak „Robotnik”, „Tygodnik Mazowsze” oraz „KOS” świadczy o jego dużej aktywności w obrębie lokalnych struktur opozycji.

Podczas stanu wojennego Białek kontynuował swoją działalność w podziemiu, angażując się w Biskupi Komitet Pomocy Potrzebującym w Kielcach. Dodatkowo, jego współpraca z angielską organizacją charytatywną Medical Aid for Poland przyczyniła się do wsparcia potrzebujących w trudnych czasach.

Warto również zaznaczyć, że Bogdan Białek był działaczem Duszpasterstwa Ludzi Pracy, co podkreśla jego bliskie związki z lokalną społecznością. W 1989 roku, kiedy nastąpił istotny zwrot polityczny w Polsce, pełnił funkcję rzecznika Świętokrzyskiego Komitetu Obywatelskiego „S”. Jego zaangażowanie w organizację wyborów 3 czerwca 1989 roku oraz licznych wieców i spotkań przedwyborczych miało kluczowe znaczenie dla mobilizacji społeczeństwa.

W 1990 roku Białek był Przewodniczącym Komitetu Wyborczego Tadeusza Mazowieckiego, co pokazuje jego dalszą aktywność na politycznym froncie. Jako współtwórca Komitetu Obywatelskiego oraz Unii Demokratycznej w województwie świętokrzyskim, przyczynił się do kształtowania nowego ładu politycznego w Polsce.

Jego działania w latach 80. oraz później miały ogromny wpływ na rozwój lokalnej społeczności i zbudowanie fundamentów dla demokracji w kraju.

Działalność do 1990

W latach 1973–1976 Bogdan Białek był stałym współpracownikiem „Gazety Białostockiej”, gdzie angażował się w prace redakcyjne oraz dziennikarskie. Następnie, w okresie 1974–1977, pracował na Akademii Medycznej w Krakowie, co znacząco wpłynęło na jego rozwój zawodowy.

W księgach historii jego kariery zapisano również lata 1979–1983, kiedy to pełnił rolę asystenta w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach. Jego działalność naukowa i dydaktyczna zyskała uznanie w środowisku akademickim.

W 1983 roku pełnił funkcję wiceprzewodniczącego sekcji treningu psychologicznego przy Zarządzie Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, co przyczyniło się do rozwoju psychologii w Polsce. Jego osiągnięcia zyskały dodatkową wartość, gdy w 1984 roku został pracownikiem naukowym na Uniwersytecie Jagiellońskim.

W kolejnych latach, w latach 1986–1989, Bogdan Białek pracował w Instytucie Psychologii Zdrowia w Warszawie, co wzbogaciło jego doświadczenie zawodowe. Po zakończeniu tych działań, od września 1989 roku, podjął pracę jako dziennikarz w „Gazecie Wyborczej”, gdzie mógł wykorzystywać swoje doświadczenie w psychologii do analizy zjawisk społecznych i politycznych.

Działalność po 1990

W 1990 roku Bogdan Białek rozpoczął swoją działalność w Kielcach, zakładając „Gazetę Lokalną”, która stała się pierwszym regionalnym dodatkiem do „Gazety Wyborczej” w Polsce. Spędził kilka lat w roli redaktora naczelnego oraz dyrektora oddziału „GW” w Kielcach, pełniąc te obowiązki aż do 1995 roku.

W kolejnych latach Białek objął stanowisko prezesa Studia Full Scan w Kielcach, które zajmował w latach 1996–2001. Równocześnie, w latach 1999–2000, był redaktorem naczelnym regionalnego dziennika „Słowo Ludu”. Jego pasja do psychologii zaowocowała w 1997 roku, kiedy to założył miesięcznik psychologiczny „Charaktery” i stał się jego redaktorem naczelnym.

Od 2003 roku jest właścicielem spółki Charaktery sp. z o.o., która wydaje takie tytuły jak „Charaktery”, „Psychologię Dziś”, „Style i Charaktery” oraz „Psychologię w Szkole”. Dotychczasowa działalność Bogdana Białka obejmuje także współtworzenie psychologicznego portalu społecznościowego charaktery.eu oraz tworzenie stron internetowych, takich jak psychologiadzis.eu i styleicharaktery.eu. Warto również wspomnieć, że jest on wydawcą książek w ramach Biblioteki Charakterów, która wydaje powyżej stu tytułów.

Białek zainicjował także dwa cykliczne wydarzenia, mające na celu promocję polskiej psychologii. Są to: Ogólnopolski Turniej Wiedzy Psychologicznej, skierowany do uczniów szkół ponadgimnazjalnych oraz Konkurs Nagroda Teofrasta, który wyróżnia najlepsze polskie książki psychologiczne.

Działalność społeczna

W 1994 roku powstało w Polsce pierwsze muzeum, które miało na celu upamiętnienie ofiar totalitaryzmu – Muzeum Pamięci Narodowej lat 1939–1956 w Kielcach. Bogdan Białek, jako jego twórca, zainicjował ten wyjątkowy projekt. Rok później, w 1995 roku, założył Obywatelskie Stowarzyszenie „Pamięć–Dialog–Pojednanie”, w którym pełnił rolę prezesa. Dzięki jego determinacji, w 1995 roku odbyły się oficjalne obchody 50. rocznicy pogromu Żydów w Kielcach, zorganizowane przez władze miejskie. Białek był także autorem ważnego dokumentu – ekspiacyjnej odezwy do Żydów w Polsce oraz na świecie, którą podpisały znane postacie z Kielc.

Jego wpływ na lokalną historię i świadomość społeczną jest nie do przecenienia. Od 2000 roku, z jego inicjatywy, w rocznicę pogromu w Kielcach odbywają się marsze pamięci oraz pojednania, które gromadzą mieszkańców w refleksji nad przeszłością.

W 2004 roku, na mocy jego działań, kieleckiemu gimnazjum przy ulicy Jasnej nadano imię Jana Karskiego, co stanowiło kolejny krok w kierunku pamięci o tragicznych wydarzeniach. Uroczystości zaszczycił swoją obecnością Marek Edelman, który po raz pierwszy od czasu pogromu odwiedził Kielce, wygłaszając wzruszające słowa: „Byłem w Kielcach dzień po pogromie. Widziałem martwych ludzi, krew na chodnikach. Od tego czasu nie przyjeżdżałem tutaj. Minęło 50 lat i znów tu jestem. Czas wyplenił zło z tego miasta. Kielce to już inne, lepsze miasto”.

W 2005 roku Białek założył Stowarzyszenie im. Jana Karskiego. Celem tej organizacji jest aktywne zaangażowanie mieszkańców Kielc w dialog między Polakami a Żydami. W ramach swoich działań, już w kwietniu 2005 roku, stowarzyszenie zainstalowało ławeczkę Jana Karskiego na głównej ulicy miasta, w pobliżu miejsca, gdzie miał miejsce pogrom.

Bardzo istotnym projektem, który zrealizował Bogdan Białek, jest pomnik Menora, symbolizujący życie oraz zagładę Żydów kieleckich. Ponadto, wspólnie z Yacovem Kotlickim, zainicjował budowę pomnika nagrobnego ofiar pogromu, zlokalizowanego na Pakoszu, a także pomnika Brama na cmentarzu żydowskim w Bodzentynie.

W listopadzie 2014 roku Stowarzyszenie im. Jana Karskiego powołało do życia Instytut Kultury Spotkania i Dialogu, który ma siedzibę w budynku Planty 7, miejscu zbrodni z 1946 roku. Instytut ten organizuje dwie stałe wystawy poświęcone pierwszym (11 listopada 1918) i drugim (4 lipca 1946) pogromom kieleckim, a scenariusze obu wystaw stworzył Bogdan Białek. Instytut angażuje się w liczne działania edukacyjne oraz kulturotwórcze, promując dialog oraz pamięć o tragicznych wydarzeniach przeszłości.

Publikacje

Debiut literacki Bogdana Białka miał miejsce w 1972 roku, kiedy to jego prace zostały opublikowane w miesięczniku „Poezja”. Od tego czasu jego artykuły ukazywały się w różnych znaczących publikacjach, takich jak „Gazeta Białostocka”, „Gazeta Wyborcza”, „Słowo Ludu”, „Charaktery”, „Tygodnik Powszechny”, „Więź”, „Życie Duchowe”, „Konteksty” oraz „Bulletin of Transregional Center for Democratic Studies”.

Białek jest autorem 11 publikacji naukowych z dziedziny psychologii, co pokazuje jego wszechstronność i zaangażowanie w rozwój tej dziedziny. Jego życie i praca stały się również inspiracją do stworzenia filmu „Przy Planty 7/9/ Bogdan’s Journey”, zrealizowanego przez Lawrence’a Loewingera i Michała Jaskulskiego.

W 2009 roku jego artykuł zatytułowany „Andenken an die Opfer vom 4. Juli 1946. Schritte zur Versöhnung in Kielce” został opublikowany w austriackim czasopiśmie „Spurensuche”, nr 1-4/2009 w Wiedniu. Natomiast w 2012 roku Białek wydał książkę poświęconą Markowi Edelmanowi, noszącą tytuł „Kilka rzeczy o Doktorze, które trzeba o Nim wiedzieć”. W tym samym roku opublikował również rozdział „Jakiego księdza potrzebują mężczyźni” w książce „Sztuka bycia księdzem”, redagowanej przez Józefa Augustyna.

W 2013 roku, z okazji czterdziestolecia swojej pracy dziennikarskiej, Białek zaprezentował dwie publikacje: „Prowincje” oraz „Cienie i ślady”. W kolejnych latach jego dorobek wzbogacił się o zbiory „Płaczę z tymi, którzy nie płaczą” oraz „Kilka ważnych pytań bez odpowiedzi”. Z okazji 70. rocznicy pogromu kieleckiego, pod redakcją Bogdana Białka, opublikowano tom wypowiedzi i referatów zatytułowany „PAMIĘĆ – DIALOG – POJEDNANIE. Duchowe wymiary przebaczenia”.

Nagrody, odznaczenia, wyróżnienia

W ciągu swojej kariery, Bogdan Białek otrzymał wiele istotnych nagód i wyróżnień, które podkreślają jego znaczący wkład w rozwój dialogu międzykulturowego oraz działalność na rzecz zachowania pamięci o historii Żydów w Polsce. Poniżej przedstawiamy szczegółową listę jego osiągnięć:

• Brązowy Krzyż Zasługi (2001),
• Nagroda Prezydenta Miasta Kielc w 2004 roku,
• Nagroda im. Łukasza Hirszowicza, przyznana w 2008 r. przez Żydowski Instytut Historyczny,
• Nagroda za działalność kulturalną Marszałka Województwa Świętokrzyskiego – 2008,
• Medal pamiątkowy Powstania w Getcie Warszawskim, przyznawany przez Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej (2008),
• Nagroda im. ks. Stanisława Musiała za „Inicjatywy społeczne promujące dialog chrześcijańsko-żydowski i polsko-żydowski”, przyznana w kwietniu 2010. Jej fundatorami są Prezydent Miasta Krakowa oraz Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, który przewodniczy kapitule Nagrody. Wyróżnienie to zostało opisane przez prezydenta Krakowa, profesora Jacka Majchrowskiego: „Przyznawana od ubiegłego roku Nagroda im. ks. Musiała honoruje dziś jednego z najwybitniejszych kontynuatorów jego dzieła; jednego z najbardziej wytrwałych i nieugiętych konstruktorów polsko-żydowskiego dialogu, bliskiego patronowi Nagrody, dzięki odwadze nazywania rzeczy po imieniu i dzięki owym niepodlegającym dyskusjom wartościom: dobru i prawdzie”,
• Nagroda Fundacji Polcul w 2011 roku, wręczenie Nagrody w Domu Polonii w Warszawie przez Panią Ambasador Australii,
• Świętokrzyska Victoria, kategoria „Osobowość”, Nagroda Marszałka Województwa Świętokrzyskiego w 2012 roku,
• Nagroda im. Ireny Sendlerowej przyznawana przez Fundację Taube Philanthropies dla Polaków podtrzymujących polsko-żydowskie dziedzictwo i pamięć o Holokauście (2017),
• Nagroda specjalna przyznawana przez dyrektora Muzeum Historii Żydów Polskich „POLIN” (2018),
• Odznaka honorowa „Działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych” (2019),
• Honorowa Odznaka Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej (2020).

Każda z tych nagród i odznaczeń stanowi ważny element w dorobku Bogdana Białka, podkreślając jego zaangażowanie w działalność na rzecz pamięci historycznej oraz współpracy między różnymi kulturami. Wyróżnienia te są nie tylko potwierdzeniem jego osobistych osiągnięć, ale również świadectwem jego wpływu na społeczność lokalną oraz krajową.

---

Oceń: Bogdan Białek

---