Opera i Filharmonia Podlaska

---

Lokalizacja

Gmach Opery i Filharmonii Podlaskiej jest usytuowany w sercu Białegostoku, na ulicy Odeskiej 1.

Statystyki

W ciągu dziewięciu miesięcy 58. sezonu artystycznego w Operze i Filharmonii Podlaskiej – Europejskim Centrum Sztuki odbyło się około 380 zróżnicowanych wydarzeń artystycznych.

Dodatkowo, w nowoczesnej przestrzeni wystawienniczej zaprezentowano 15 różnorodnych wystaw, które przyciągnęły uwagę ponad 59 tysięcy odwiedzających.

28 sierpnia 2013 roku, zaledwie 11 miesięcy po otwarciu nowego obiektu, Opera i Filharmonia Podlaska miała zaszczyt gościć 200-tysięcznego odwiedzającego. Natomiast w roku 2014, na koncertach organizowanych w tym miejscu, bawiło się 152 tysiące 413 osób.

Historia

Początki

Historia Orkiestry Symfonicznej Opery i Filharmonii Podlaskiej sięga roku 1954. Wówczas to powstała w Białymstoku Państwowa Orkiestra Symfoniczna, która jednak nie miała jeszcze stałego miejsca do prób ani koncertów. Muzycy korzystali z różnych obiektów, w tym Teatru Dramatycznego im. Al. Węgierki oraz Pałacyku Gościnnego w Białymstoku. Po upływie dwóch dekad aktywności artystycznej, orkiestra uzyskała status filharmonii i przeniosła swoje działania do sali koncertowej przy ulicy Podleśnej.

Opera i Filharmonia Podlaska – Europejskie Centrum Sztuki

Pomysł na powołanie Centrum Muzyki i Sztuki pojawił się w 2004 roku. Otrzymał on szerokie wsparcie ze strony władz Województwa Podlaskiego, co zaowocowało podpisaniem 9 lipca 2004 roku listu intencyjnego dotyczącego budowy Opery i Filharmonii Podlaskiej – Europejskiego Centrum Sztuki w Białymstoku. Wśród sygnatariuszy tego dokumentu znaleźli się przedstawiciele lokalnych władz, w tym Marszałek Województwa Podlaskiego Janusz Krzyżewski oraz Prezydent Miasta Białegostoku Ryszard Tur. Efektem tych działań była uchwała Sejmiku Województwa Podlaskiego z 25 października 2004 roku, która dała zielone światło na realizację tego ambicjonalnego projektu.

Na początku 2005 roku zorganizowano międzynarodowy konkurs architektoniczny, w którym wzięło udział czternaście projektów. Zwycięzcą została pracownia prof. Marka Budzyńskiego z Warszawy, znana z realizacji takich inwestycji jak Sąd Najwyższy i Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego. 27 czerwca 2005 roku Sejmik Województwa Podlaskiego podjął decyzję o utworzeniu nowej instytucji kultury. W sierpniu tegoż roku, po dynamicznej zmianie instytucjonalnej, Filharmonia Białostocka przyjęła nazwę Opera i Filharmonia Podlaska. 9 września 2005 roku, na uroczystej inauguracji sezonu artystycznego, doszło do podpisania umowy o utworzeniu narodowej instytucji kultury, co miało wielkie znaczenie dla regionu.

Budowa nowego gmachu

Kluczowym momentem w historii inwestycji miało miejsce 30 grudnia 2005 roku, kiedy to przyznano pozwolenie na budowę nowego gmachu Opery. W związku z ograniczonym budżetem, postanowiono realizować projekt w kilku etapach. 13 lutego 2006 roku ogłoszono przetarg na realizację pierwszego etapu budowy, a 22 kwietnia 2006 roku wmurowano kamień węgielny. Prace nad I etapem zakończyły się w grudniu 2007 roku.

W kolejnym roku ogłoszono przetarg na II etap budowy, co doprowadziło do wyboru trzech wykonawców. 29 czerwca 2009 roku podpisano umowę o dofinansowanie projektu, który uzyskał wsparcie z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. W ramach tego etapu zrealizowano szereg elementów dekoracyjnych, w tym rzeźby w sali głównej autorstwa Dominika Wdowskiego oraz rzeźby na dachu Opery autorstwa Teresy Murak. Dodatkowo, taką różnorodność wzbogacono o odlewy szklane, których autorem jest Tomasz Urbanowicz. Zainstalowano również nowoczesny system multimedialny, umożliwiający transmisję wydarzeń artystycznych do internetu oraz audiodeskrypcję dla osób z niepełnosprawnościami wzrokowymi.

Wielka Inauguracja

Wżyczeniu planów, 28 września 2012 roku z ogromnym entuzjazmem odbyła się Wielka Inauguracja nowego gmachu Opery i Filharmonii Podlaskiej. Instytucja zainaugurowała swój 58. sezon artystyczny spektaklem „Korczak” autorstwa Chrisa Williamsa oraz operą „Straszny Dwór” w wykonaniu Stanisława Moniuszki.

Oferta kulturalna

W repertuarze Opery i Filharmonii Podlaskiej (OiFP) można znaleźć różnorodne przedstawienia, które obejmują nie tylko opery i musicale, ale również koncerty symfoniczne, rozrywkowe, a także interaktywne bajki muzyczne oraz festiwale filmowe i muzyczne. Do tej pory OiFP zaprezentowała różnorodne spektakle, w tym:

• „Straszny dwór” – opera (Stanisław Moniuszko, reż. Roberto Skolmowski),
• „Korczak” – musical (Chris Williams, reż. Roberto Skolmowski),
• „Jaś i Małgosia” – bajka muzyczna (Jan Brzechwa, Stefan Kisielewski, reż. Roberto Skolmowski),
• „Upiór w operze” – musical (Andrew Lloyd Webber, reż. Wojciech Kępczyński) – Producent oryginalny TM „Roma”,
• „Traviata” – opera (Giuseppe Verdi, reż. Roberto Skolmowski),
• „Brzydki kaczorek” – spektakl muzyczny (Mariusz Urbanek, reż. Jakub Szydłowski),
• „Skrzypek na dachu” – musical (Jerry Bock, reż. Roberto Skolmowski) – na podstawie opowiadań Szolema Alejchema za specjalnym zezwoleniem Arnolda Perla,
• „Czarodziejski flet” – opera (Wolfgang Amadeus Mozart, reż. Jarosław Marszewski),
• „Adonis ma gościa” – bajka muzyczna (Fred Apke, reż. Jakub Szydłowski),
• „Carmen” – opera (Georges Bizet, reż. Beata Redo-Dobber),
• „Pinokio” – bajka muzyczna (Zbigniew Głowacki, reż. Jacek Mall) – według opowieści Carla Collodiego; koprodukcja z Białostockim Teatrem Lalek,
• „Kot w butach” – bajka muzyczna (Hanna Januszewska, reż. Bernarda Anna Bielenia) – na podstawie ludowej baśni Charlesa Perraulta,
• „Zemsta nietoperza” – operetka (Johann Strauss, reż. Andrzej Bubień),
• „Cyganeria”– opera (Giacomo Puccini, reż. Maria Sartova),
• „Doktor Żywago” – musical (Lucy Simon, reż. Jakub Szydłowski),
• „Wesoła wdówka” – operetka (Franz Lehár, reż. Michał Znaniecki),
• „West Side Story” – musical (Leonard Bernstein, reż. Jakub Szydłowski).

W budynku OiFP ma swoją siedzibę Orkiestra Opery i Filharmonii Podlaskiej, Chór Opery i Filharmonii Podlaskiej, a także Chór Dziecięcy oraz zespoły kameralne, w tym Big Band oraz Kwartet im. Aleksandra Tansmana, Zespół Muzyki Dawnej „Consort 415”. Na przestrzeni lat z Orkiestrą nawiązywała współpracę lista wybitnych dyrygentów i solistów, co potwierdzają koncerty z ich udziałem, wśród nich:

• Stanisław Skrowaczewski,
• Jerzy Maksymiuk,
• Gabriela Chmury,
• Juozas Domarkas,
• Krzysztofa Pendereckiego,
• Aleksandra Kurzak,
• Shlomo Mintz,
• Kevin Kenner,
• Kevin Bowyera,
• Jadwigi Rappé,
• Olga Pasiecznik.

W ramach działalności impresaryjnej OiFP miała zaszczyt gościć takich artystów jak Anitę Lipnicką, Johna Portera, Grzegorza Turnau, Kubę Badacha, zespół Perfect, Macieja Maleńczuka, Marię Peszek, zespół Czesław Śpiewa, Czerwone Gitary, Klezmafour, AudioFeels, Grażynę Łobaszewską, Leszka Możdżera, Urszulę Dudziak oraz zespół Bajm.

Od 1994 roku odbywa się Ogólnopolski Konkurs Młodych Dyrygentów im. Witolda Lutosławskiego, organizowany przez Filharmonię Białostocką, a następnie przez OiFP, który jest skierowany do dyrygentów przed trzydziestym piątym rokiem życia. Ponadto, od 2012 roku OiFP jest gospodarzem Halfway Festival, na którym występują artyści związani z muzyką folkową, alternatywną oraz songwriterami, przyciągając dotychczasowych uczestników takich jak SoKo, Emilíana Torrini, Wilco, Local Natives, Domowe Melodie i Kapela ze Wsi Warszawa.

Opera prowadzi również intensywną działalność edukacyjną, organizując wydarzenia skierowane do dzieci i młodzieży. Uczestnicy mogą brać udział w specjalnych koncertach oraz próbach generalnych, a także w warsztatach i przystosowanych do ich potrzeb wersjach przedstawień.

Nowy gmach opery

Inauguracja 58. sezonu artystycznego miała miejsce 28 września 2012 roku, kiedy to otwarto nowy gmach Opery i Filharmonii Podlaskiej – ECS. Obiekt, zaprojektowany przez renomowaną pracownię architektoniczną prowadzonej przez prof. Marka Budzyńskiego, znany jest z takich projektów jak Sąd Najwyższy czy Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie. Architektura nowego gmachu harmonijnie wpisuje się w otoczenie, reprezentując minimalistyczny styl, w którym dominują surowe materiały takie jak beton oraz szkło, akcentowane drewnianymi detalami.

W foyer znajdują się wyjątkowe dekoracje, które zrealizowane zostały z grubego szkła, ozdobione motywami nut oraz pięciolinii, a także ręcznymi poprawkami partytur. Twórcą tych szklanych dzieł jest Tomasz Urbanowicz.

Duża Scena

Wielką atrakcją gmachu jest audytorium Dużej Sceny, które pomieści 771 widzów, aczkolwiek ze względu na elastyczność przestrzeni liczba ta może być zwiększona do ponad 1000. Sala ta kryje w sobie największą scenę w Polsce oraz drugie co do wielkości organy. Wystrój tej wyjątkowej przestrzeni łączy klasyczne elementy operowe z nowoczesnymi akcentami.

Jednym z najważniejszych elementów Dużej Sceny jest jej szesnastometrowy portal, tworzący wrażenie gigantycznej przestrzeni (kubatura sali wynosi aż 18 000 metrów sześciennych). W ramach mechaniki dolnej umieszczono cztery dwupoziomowe zapadnie oraz zapadnię dla orkiestry. Dodatkowo znajdują się tu ruchome zapadnie osobowe, które umożliwiają dostosowanie przestrzeni do potrzeb danego spektaklu.

Na scenie znajdują się kieszenie tylna oraz boczna, z których tylna została wyposażona w scenę obrotową oraz sześć sztankietów, co ułatwia ustawienie dużych dekoracji. W części bocznej umieszczono cztery wózki sceniczne o wymiarach trzech metrów na czternaście metrów, co dodatkowo wspiera organizację przedstawień.

Dla akustyki widowni zastosowano 10 ruchomych mostów, pod którymi wiszą szklane ekrany akustyczne, co pozwala na superbialne formowanie dźwięku. Część z mostów pełni również funkcję oświetleniową. Wokół widowni rozmieszczono kurtyny akustyczne, które pozwalają jeszcze bardziej wpłynąć na jakość dźwięku. Istnieje również składana muszla koncertowa, stwarzająca dogodne warunki podczas koncertów.

Scena kameralna

Scena kameralna, która ma kubaturę wynoszącą 2100 metrów sześciennych, może pomieścić około 150 osób, w zależności od wymagań konkretnego wydarzenia. Ta przestrzeń została zaprojektowana tak, aby umożliwić różnorodne układy związane z ustawieniem sceny i widowni. Umożliwia to zastosowanie składanych trybun składających się z czterech zespołów przejezdnych, jak również mechanicznie regulowanych podestów umieszczonych w podłodze.

Ogrody i taras widokowy

Otoczenie gmachu Opery i Filharmonii Podlaskiej to piękne ogrody, które są rezultatem pracy pracowni prof. Marka Budzyńskiego. Roślinność użyta w projekcie nawiązuje do charakterystycznych dla Podlasia naturalnych łąk. Celem projektu była integracja Opery z otoczeniem, co osiągnięto przez wprowadzenie zieleni w przestrzeń ogrodową, oczek wodnych oraz alejek spacerowych. Na dachu budynku powstał taras widokowy, z którego otwiera się panorama Białegostoku.

W centralnej części tarasu znajduje się imponująca żeliwna rzeźba autorstwa Teresy Murak, mająca wysokość dwóch metrów oraz ważąca dwie i pół tony. Dzieło nosi tytuł „Głowa kompozytora”.

Artyści

Orkiestra Opery i Filharmonii Podlaskiej

Orkiestra OiFP dysponuje wyjątkowym repertuarem, który obejmuje zarówno klasyczne utwory symfoniczne, jak i dzieła współczesnych kompozytorów. Zespół z powodzeniem występuje nie tylko w Polsce, ale również na międzynarodowej scenie, występując w takich krajach jak: Austria, Belgia, Białoruś, Chiny, Estonia, Finlandia, Norwegia, Francja, Litwa, Łotwa, Niemcy, Rosja, Szwecja, Ukraina oraz Wielka Brytania i Włochy.

W 1995 roku, pod kierownictwem Mirosława Jacka Błaszczyka, Orkiestra OiFP wystąpiła na prestiżowej scenie Carnegie Hall w Nowym Jorku. Jej osiągnięcia fonograficzne zostały dostrzegane, co zaowocowało licznymi nagrodami, w tym Nagrodą Akademii Fonograficznej Fryderyk 2012 za album „Paderewski – Piano Concerto, Polish Fantasy” z udziałem Kevina Kennera.

Od sezonu artystycznego 2012/2013 siedzibą Orkiestry stał się nowy gmach Opery i Filharmonii Podlaskiej, znany jako Europejskie Centrum Sztuki w Białymstoku. Zmiana ta przyczyniła się do znacznego wzbogacenia repertuaru, w którym można znaleźć teraz także opery oraz musicale.

Chór Opery i Filharmonii Podlaskiej

Chór OiFP, założony w marcu 2006 roku, w znacznej części składa się z artystów, którzy wcześniej występowali w Białostockim Chórze Kameralnym „Cantica Cantamus”. Pracuje pod czujnym okiem profesora Violetty Bieleckiej, która jest zarówno dyrygentem, jak i kierownikiem artystycznym zespołu. Bogaty repertuar chóru obejmuje programy oratoryjne oraz operowe, włączając w to wielkie dzieła muzyki sakralnej oraz kompozycje współczesne.

Zespół miał zaszczyt brać udział w prawykonaniach utworów napisanego przez polskich kompozytorów współczesnych, takich jak Krzysztof Penderecki, Stanisław Moryto oraz Maciej Małecki. Współpraca z Pendereckim miała miejsce w różnych ważnych wydarzeniach, w tym w 2008 roku, gdzie chór wykonał VIII Symfonię „Pieśni przemijania”.

Działalność koncertowa zespołu rozciąga się na wiele krajów europejskich, takich jak: Belgia, Białoruś, Francja, Litwa, Mołdawia, Niemcy, Rumunia, Ukraina i Włochy. Chór brał udział w prestiżowych festiwalach, takich jak Międzynarodowy Festiwal „Wratislavia Cantans” i Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, a jego występy cieszą się dużym uznaniem.

Chór Dziecięcy Opery i Filharmonii Podlaskiej

Najmłodszy zespół w OiFP, Chór Dziecięcy, powstał we wrześniu 2011 roku z inicjatywy dyrektora Roberto Skolmowskiego. Na casting zgłosiły się setki dzieci z województwa podlaskiego, a w końcu wybrano 110 młodych artystów w wieku od 6 do 18 lat, którzy rozpoczęli intensywne szkolenia i próby pod kierunkiem dr Ewy Barbary Rafałko.

Chórzyści mają za sobą już pierwsze sukcesy, w tym udział w musicalu „Korczak” Ch. Williamsa, który miał miejsce w maju 2012 roku z okazji Jubileuszu 50-lecia Muzeum Rolnictwa im. ks. K. Kluka w Ciechanowcu. W ich programie znajduje się także występ z 1 września 2012 roku w Sachsenhausen, który został przyjęty owacjami na stojąco.

Zespoły kameralne

Opera i Filharmonia Podlaska gości również zespoły kameralne, które wzbogacają ofertę artystyczną OiFP. Należą do nich:

• Kwartet im. Aleksandra Tansmana,
• Zespół Muzyki Dawnej CONSORT 415,
• Big Band Opery i Filharmonii Podlaskiej.

Dyrektorzy

W kontekście historycznym związanym z dyrektorami Opery i Filharmonii Podlaskiej, instytucja ta przez ponad pięćdziesiąt osiem lat miała różnych kierowników. Oto lista osób, które pełniły tę rolę:

• Kazimierz Złocki (1954–1955),
• Leon Hanek (1955–1958),
• Jan Kulaszewicz (1958–1971),
• Tadeusz Chachaj (1971–1989),
• Mirosław Jacek Błaszczyk (1990–1996),
• Marcin Nałęcz-Niesiołowski (1997–2011),
• Roberto Skolmowski (1 sierpnia 2011 – 13 sierpnia 2014),
• Damian Tanajewski (od 13 sierpnia 2014 pełniący obowiązki dyrektora, 21 kwietnia 2015 powołany na stanowisko dyrektora OiFP-ECS),
• Ewa Iżykowska-Lipińska (1 września 2019–30 listopada 2020),
• Violetta Bielecka (1 grudnia 2020 – 3 listopada 2021 p.o. dyrektora, od 3 listopada 2021 dyrektor).

Reżyserzy

W kontekście tej tematyki warto podkreślić kategorie reżyserów, którzy mają związek z działalnością Opery i Filharmonii Podlaskiej.

---

Oceń: Opera i Filharmonia Podlaska

---