Alfons Karny

Kultura i sztuka

Alfons Karny, urzędnik znany ze swoich wybitnych umiejętności rzeźbiarskich, przyszedł na świat 14 listopada 1901 roku w Białymstoku, a swoje życie zakończył 14 sierpnia 1989 roku w Warszawie. Był jednym z wiodących polskich rzeźbiarzy, którego prace wywarły znaczący wpływ na kulturę artystyczną w Polsce.

W trakcie swojej kariery, Karny skupił się na portretowaniu nie tylko wybitnych postaci polskich, ale także osobistości zagranicznych, co stanowiło dowód na jego międzynarodową renomę. Wśród jego najpopularniejszych dzieł można wymienić rzeźby przedstawiające takie postacie jak Mikołaj Kopernik, Adam Mickiewicz oraz Józef Piłsudski. Te klasyczne wizerunki stają się symbolem jego talentu i umiejętności uchwycenia charakterystyki modela.

Jego prace, wykonane głównie z granitu i brązu, zdobyły uznanie na arenie międzynarodowej, co potwierdzają złote medale przyznane na wystawach w Paryżu i Brukseli. Rzeźby Karnego, poprzez swoją elegancję i precyzję wykonania, stanowią nie tylko artystyczny osiągnięcie, ale również bogate źródło kulturowe, które przyciąga uwagę miłośników sztuki zarówno w Polsce, jak i za granicą.

Życiorys

Alfons Karny urodził się 14 listopada 1901 roku w rodzinie o niezbyt zamożnym statusie, w Białymstoku. Swoje młodzieńcze lata spędził walcząc w armii gen. Józefa Hallera, do której zaciągnął się w 1920 roku. W kolejnych latach, w 1923 roku, zdecydował się na przeprowadzkę do stolicy, Warszawy, co otworzyło przed nim nowe możliwości. Rok później, w 1924 roku, złożył podanie o przyjęcie do warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, gdzie miał zaszczyt uczyć się pod okiem Tadeusza Breyera.

W 1925 roku po raz pierwszy publicznie zaprezentował swoje prace, wystawiając rzeźby podczas Międzynarodowej Wystawy Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu, gdzie prace uczniów wyższych szkół artystycznych cieszyły się dużym zainteresowaniem. Po ukończeniu edukacji w 1930 roku, artysta wyruszył w podróż do Francji, Niemiec i Belgii, gdzie otrzymał stypendium artystyczne. Jego rzeźby były również prezentowane w Londynie i Nowym Jorku w 1939 roku, jednak z powodu wybuchu II wojny światowej wiele dzieł zaginęło.

Choć podczas kampanii wrześniowej jego pracownia i nabyte przez lata dzieła uległy zniszczeniu, Karny nie poddał się. Od 1940 do 1945 roku tworzył w ukryciu, będąc częścią tajnego uniwersytetu. Niestety, ponownie stracił pracownię oraz część swoich rzeźb podczas powstania warszawskiego. Po wojnie osiadł w duchu polskiego socrealizmu. Warto jednak zaznaczyć, że jego prace z tego okresu, pomimo dostosowania się do wymogów ideologicznych, stylistycznie wciąż nawiązywały do jego wcześniejszych dokonań artystycznych z lat 30.

W 1949 roku Kampuł odniósł pewien sukces, gdy otrzymał pracownię w Warszawie przy ulicy Wiejskiej. Mniej więcej dekadę później, w 1960 roku, Karny postanowił ponownie zmienić miejsce pracy, urządzając wakacyjną pracownię w Gdańsku, gdzie spędzał co roku letnie miesiące. W 1963 roku odbyła się jego pierwsza indywidualna wystawa, która dotarła do wielu miast.

Artysta zmarł 14 sierpnia 1989 roku, po krótkiej chorobie. Pożegnanie miało miejsce na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 168-6-17. W miesiącu wrześniu po jego śmierci zorganizowano pośmiertną wystawę, która została przygotowana jeszcze za jego życia. Już w 1974 roku jego prace zaczęły być eksponowane w Muzeum Okręgowym w Białymstoku. Natomiast od 19 marca 1993 roku w Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego można podziwiać jego niezwykłe dzieła.

Ordery i odznaczenia

Alfons Karny został uhonorowany wieloma odznaczeniami, które mają na celu docenienie jego zasług dla społeczeństwa oraz kultury narodowej. Poniżej przedstawiamy kluczowe wyróżnienia, które przyznano mu za jego wkład w rozwój Polski.

  • Order Sztandaru Pracy I klasy,
  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1959),
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955),
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1952),
  • Złoty Krzyż Zasługi (1952),
  • Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955),
  • Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1988).

Nagrody i wyróżnienia

Alfons Karny osiągnął wiele znaczących sukcesów artystycznych w swoim życiu, co znajduje odzwierciedlenie w licznych nagrodach oraz wyróżnieniach, które otrzymał. Oto szczegóły dotyczące jego osiągnięć:

  • Medal Brązowy (1930) i Medal Srebrny (1930) przyznane na Salonie Dorocznym w Zachęcie,
  • Nagroda Artystyczna miasta Warszawy za całokształt twórczości (1934),
  • Złoty Medal oraz Order króla Leopolda III na Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Brukseli (1934),
  • Złoty Medal na wystawie Sztuka i Technika w Paryżu (1937),
  • I nagroda w konkursie Dziecko w sztuce polskiej (1938),
  • II nagroda na I Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki (1950),
  • Nagroda Państwowa II Stopnia (1951),
  • Nagroda II Stopnia Ministra Obrony Narodowej (1961),
  • Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (22 lipca 1973),
  • Nagroda Państwowa I stopnia za całokształt twórczości w dziedzinie rzeźby (1978),
  • Wyróżnienie na Salonie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie (1928).

Publikacje

Publikacje związane z Alfonsiem Karnym obejmują różnorodne dzieła, które przyczyniają się do poznania twórczości artysty. Przykładem jest praca napisana przez Andrzeja Kisielewskiego, pod tytułem „Karny”, opublikowana przez Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku oraz Wydawnictwo Uniwersyteckie TransHumana w Białymstoku w 1995 roku.

Inną istotną publikacją jest książka „Alfons Karny. Galeria Wielkich Polaków”, której autorem tekstu jest Ryszard Saciuk. Można ją znaleźć w Muzeum Podlaskie w Białymstoku, a publikacja ta jest dostępna bez daty wydania.

Przypisy

  1. Maria Anna Rudzka: Zadanie: forma. Pracownia profesora Tadeusza Breyera w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1923-1939. Wyd. 2. Warszawa: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 2023, s. 40. ISBN 978-83-66835-50-4.
  2. Cmentarz Stare Powązki: ALFONS KARNY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 07.11.2019 r.]
  3. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  4. M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  5. M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  6. Dziennik Polski, rok XXIX, nr 172 (9145), s. 2.
  7. Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 507.

Oceń: Alfons Karny

★★★★★
Średnia ocena:4.62 Liczba ocen:11